خلاصة:
وقوع سیلاب های شدید یکیاز مهم ترین مخاطرات هیـدرو- ژئومورفیـک حوضـه هـای آبریـز منتهی به دریای خزر است که طی سال های اخیر روندی افزایشی داشته اسـت . رودخانـه سـه - هزار که از یخچال های دره ای تخت سلیمان سرچشمه می گیرد، طی ده سال اخیر و خصوصا در تابستان ها بشدت سیلابی شده و بسیاری از کارشناسان محلـی علـت وقـوع سـیلاب هـا را بـه تشدید ذوب یخچالی نسبت می دهند. برای بررسی بهتـر موضـوع ، داده هـای طـولانیتـری از سیلاب مورد نیاز است که در این مقاله با اسـتفاده از دنـدروژئومورفولوژی بـه بازسـازی ایـن تقویم پرداخته شده است . دندروژئومورفولوژی یا ژئومورفولوژی درختی از تغییرات به وجـود آمده در ساختار و حلقه های رشد درختان برای بازسـازی زمـان و نحـوه عملکـرد فراینـدهای ژئومورفیک استفاده می کند. برای نیل به اهداف مقاله پس از بررسی اولیه میدانی منطقه و تعیین محدوده مطالعاتی ، نقشه ژئومورفولوژی بستر تهیه شد و طی عملیات میدانی تفصـیلی نمونـه - برداری های لازم از تنه و ریشه درختان انتخـابی در قالـب مقـاطع عرضـی و گـوه هـا صـورت گرفت . بر اساس نوع تغییرات و واکنش تنه و ریشه درختان بـه فراینـد سـیلاب ، زمـان وقـوع سیلاب های بزرگ مشخص و دبی آنها به طور تقریبی برآورد گردیـد. نتـایج مطالعـه وقـوع ٦ سیلاب بزرگ مربوط به قبل از تـاریخ تاسـیس ایسـتگاه (١٣٨٠) را نشـان مـی دهـد. در دوره مطالعه هر چه به زمان حاضر نزدیک تر می شویم ، فاصله تکرار سیلاب ها کوتاه تـر شـده و اثـر آنها بر ژئومورفولوژی و اکولوژی منطقه شدیدتر شده است .
the flood of December، 1964 on Coffee Creek، Trinity County، California. United States Geological Survey، professional Paper 422-K، 1-22 Stoffel، M. and Bollschweiler، M. 2007: Tree-ring based reconstruction of past debris-flow events and assessment of future risks in 32 torrents of the Valais Alps (Switzerland)، Quat. Int.، 167/8، 398– 399.
ملخص الجهاز:
"مایر آثار سیلاب های غلیظ برای یک دوره ٢٠٠ ساله از١٨٠٠ تـا ٢٠٠٠ مـیلادی را بر روی یک مخروط افکنه در آلپ های اتریش مورد مطالعه قرار داد (مایر و همکاران ٢٠١٠ : ٢٠٣)، اما مهـم - ترین و بزرگ ترین کار انجام شده مربوط به ١١٠٠ نمونه درختان مخروطی در آلپ های سوئیس است کـه بـه 15 بازسازی تعداد ١٢٣ جریان مواد از ١٥٧٠ میلادی تا سال هـای اخیـر انجامیـده اسـت (اسـتوفل و بنیسـتون ،٢٠٠٦ ؛ استوفل و همکاران ، ٢٠٠٨و ٢٠١٠).
یکی از رویکردهای جدید در دندروژئومورفولوژی برآورد حجـم دبـی سیلاب های ناگهانی در حوضه های آبریز کوچـک و فاقـد ایسـتگاه اسـت کـه در ایـن زمینـه مـی تـوان بـه کارهـای 1 Stewar 2 Harrison and Reid 3 Stokes and Smiley 4 Helly 5 Arkansas and Bedinger 6 Potomac River 7 Yanosky 8 Costa 9 George and Nielson 10Hupp 11Strunk 12 Boumann and Kaiser 13 Bollschweiler 14 Mayer 15 Beniston بالستروس ١ و همکاران (٢٠١٠ و ٢٠١٢ زیر چاپ ) و روئیز٢ و همکاران (٢٠١٠) اشاره کرد.
کاهش ضخامت حلقه های رشد در نمونـه شـماره ١٣ تاریخ رخنمون یافتن ریشه ها و عمیق شدن کانال های فرعی در مخروط افکنه زیر حوضه مذکور بر اثر سیلاب را نشان می دهد (شکل ١٣- ١٠ ) همان طور که قبلا بیان گردید ٢ سایت رسوب آب راکد در حاشیه دو کانال فرعی حـین عملیـات میـدانی کشف گردید که در هر دو چینه هایی از رسوبات سیلابی عهد حاضر بر جای گذاشته شده و سـطح رسـوب - گذاری در آنها با سیلاب های جدید هم خوانی داشته و می تواند در جهت تأیید داده های دندروژئومورفولوژی مفید واقع شود.
Measuring medium-term sheet erosion in gullies from trees: A case study using dendrogeomorphological analysis of exposed pine roots in central Iberia, Geomorphology 134, 417-425 Bodoque, J."