نقدی بر فرهنگ انجمن‌آرای ناصری مقالة

مؤلف: افشانی آقاجری، بهمن ؛ راد فر، ابوالقاسم ؛

کهن نامه ادب پارسی بهار 1393، سال پنجم - شماره 1 ، العلمية - البحثية (Ministry of Science/ISC (‎30 صفحة - من 1 إلی 30 )

الکلمات المفتاحية: نقد دساتیر رضاقلی‌خان هدایت زند و پازند فرهنگ انجمن‌آرا فرهنگ برهان قاطع فارسی واژه شعر هدایت

خلاصة:

رضا‌قلی‌خان هدایت یکی از مفاخر ادبی معاصر است. فرهنگ انجمن‌آرای ناصری از جملة آثار و تألیفات اوست. این فرهنگ در سه بخش تألیف شده است: مقدمه، واژگان، و کنایات. این فرهنگ، در اصل، به تبع فرهنگ جهانگیری، برهان قاطع، و دیگر فرهنگ‌های پیش از خود نوشته شده است. متأسفانه، برخی واژه‌های دساتیری از این فرهنگ و برهان قاطع وارد زبان فارسی و اشعار استادان شعر، همچون شیبانی و ادیب‌الممالک فراهانی، شده است که باعث برهم‌زدگی واژگان زبان فارسی شده است. ولیکن، فرهنگ انجمن‌آرا دارای اشعار و شاهد‌مثال‌های بسیار ارزشمندی است. همچنین، نقدهای عالمانة مؤلف در جای جای این فرهنگ رنگ و بوی انتقادی و فضایی تازه به این فرهنگ داده است.

ملخص الجهاز:

دوازده آرایشی که مؤلف در مقدمـه ترتیـب داده به شرح ذیل است : آرایش یکم : در تحقیق لغات معرب و مولده و متفرقه ؛ آرایش دوم : در توضیح بعضی لغات پارسی و عربی و تبدیلات آن ها؛ آرایش سوم : در بیان برخی از لغات که صـاحب فرهنـگ جهـانگیری و برهـان در آن اشتباه و سهو کرده اند؛ آرایش چهارم : در بیان بعضی اشتباهات در لغات برهان و خطایی که دیگران را دسـت داده است ؛ آرایش پنجم : در تحقیق زبان پارسی و تغییرات آن و صفت کلمه و کلام نثر و نظم ؛ آرایش ششم : در بیان حروف تهجی و تحقیقات آن ؛ آرایش هفتم : در بیان تبدیلات هر یک از حروف بیست وچهارگانه به حروف دیگر (که به شانزده آیین تقسیم می شود)؛ آرایش هشتم : در بیان بعضی فواید در ضمن چند گفتار؛ آرایش نهم : در بیان شناخت مصدر و علامت آن و بیـان اسـم مصـدر و حروفـی کـه دلالت بر معنی مصدر نماید و بیان تصریفات ماضی و مضارع ؛ آرایش دهم : در مصطلحات ضروریة علم صرف و نحو؛ آرایش یازدهم : در بیان فعل و انواع ساخت های آن ؛ آرایش دوازدهم : در بیان اسم . ٢. پیروی از شیوه های دیگر فرهنگ نویسان و تکرار اشتباه گذشـتگان بـدون بررسـی و تحقیق علمی دقیق ؛ البته این مورد کم تر است ، از باب نمونه مثالی ذکر می کنیم : کلمة ایدون که در فرهنگ اسدی فقط به معنـی «همچنـین » تفسـیر شـده اسـت ، امـا در فرهنگ های متأخر، که از حدود چهارصد سال قبل تاکنون تألیف شده ، نظیر جهانگیری و برهان قاطع و انجمن آرای ناصری، عموما، کلمة ایـدون را بـه هـر دو معنـی «اکنـون » و «همچنین » و نیز به معنی «این جا» مرادف «ایـدر» ضـبط کـرده و بـر ایـن قیـاس آدون و آندون را به هر سه معنی «آن زمان »، «آن چنان »، «آن جا» نوشته اند.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول