خلاصة:
آگاهی بخشی یکی از کارکردهای مطبوعات در کنار دیگر کارکردهایی چون جامعه پذیری،
اطلاع رسانی و فرهنگ پذیری است، که می تواند هم سو با آنها اعمال شود و به عبارت دیگر، هم زمان با
آگاهی بخشی، به اطلاع رسانی، جامعه پذیری و فرهنگ پذیری بپردازد. آگاهی و شناخت، از نیازهای اولیه
انسان هاست که آنها را به تکاپوی شناخت و آگاهی وام یدارد. کارکرد آگاهی بخشی مطبوعات عصر قاجار
نقش انکارناپذیری در آشنایی ایرانیان با ارزش های جدید و مشوعیت زدایی از سلطنت استبدادی قاجار و
در نهایت پیروزی انقلاب مشروطه در ایران عصر قاجار داشت. نهضت مشروطه ایران گرچه نتوانست به
تمامی اهداف مورد نظر خود دست یابد، اما تاثیر زیادی بر ساختار سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه
ایران داشت، عواملی چندی در پیدایش، پیروزی و استمرار آن دخیل بودند از میان آن عوامل ، نقش
علل فرهنگی در بیداری مردم ایران بر جسته است. و روزنامه ها نیز مهم ترین ابزار فرهنگی جامعه
هستند، زیرا روزنامه ها در پیدایش آگاهی و تحرک اجتماعی مردم برای تغییر و تحول در ایران بسیار
موثر بودند؛ وقوع نهضت مشروطه را باید ثمره این آگاهی دانست که پیامد آن ایجاد تحول اساسی در
ساختار کهن سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در ایران بوده است.
Awareness is one of the functions of the press, along with other functions
such as socialization, information and acculturation, which can be applied in
line with those, in other words, along with awareness, pays to communication,
socialization and acculturation. Awareness and understanding are of the basic
needs of humans that cause them to movement of understanding and
awareness. Press awareness function of Qajar had undeniable role in
understanding new values and de-legitimize the dictatorial reign of the Qajar
and the Iranian Constitutional Revolution in the Qajar era. Although the
Constitutional Revolution of Iran failed to achieve its intended goals, had so
much impact on the political, social and cultural structure of the society.
Several factors were involved in the development, success and its continuity,
Among those factors, The role of culture in the awareness of the Iranian people
is outstanding and newspapers are the most important cultural tool, because
newspapers in Iran were very effective in awareness creation and social
movement of people for change.
ملخص الجهاز:
نهضت مشروطه ایران گرچه نتوانست به تمامی اهداف مورد نظر خود دست یابد، اما تاثیر زیادی بر ساختار سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی جامعه ایران داشت ، عواملی چندی در پیدایش ، پیروزی و استمرار آن دخیل بودند از میان آن عوامل ، نقش علل فرهنگی در بیداری مردم ایران بر جسته است .
و روزنامه ها نیز مهم ترین ابزار فرهنگی جامعه هستند، زیرا روزنامه ها در پیدایش آگاهی و تحرک اجتماعی مردم برای تغییر و تحول در ایران بسیار موثر بودند؛ وقوع نهضت مشروطه را باید ثمره این آگاهی دانست که پیامد آن ایجاد تحول اساسی در ساختار کهن سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی در ایران بوده است .
٢. مبانی نظری : مطبوعات و آگاهی بخشی سیاسی سیاست ، فرآیندی است که در آن ، گروه های اجتماعی مـی تواننـد کنتـرل نهادهـای حکـومتی را در اختیار بگیرند و از آنها بهره برداری کنند، اگر سیاست را امکانی بدانیم برای دستیابی به نهادهای قـدرت ، آنگاه می توان گفت که سیاست به معنای توانایی نفوذ داشتن بر جامعه به شیوه هایی است که منجـر بـه ارجحیت برخی از کنشگران بر سایرین می شود.
» (کسروی ، ١٣٨٣: ٤١-٤٠) ناصرالدین شاه از انتشار اختر در ایران ، بسیار عصبانی بود و دستگاه استبداد سیاه او بیشترین تلاش را ممانعت از ورود شماره های این روزنامه بـه عمـل مـی آورد.
این روزنامه یکی از روزنامه هایی اسـت کـه بـه زبان فارسی منتشر شده و به سهم خود کمک های فراوانی در بیداری ایرانیان و آماده ساختن آنها بـرای درخواست مشروطیت نموده است .
مطبوعات این دوره در تحول اندیشه ها موثر بودند گرچه عده ای اعلام می کنند که ایـن روزنامـه هـا ◊ ٦٣ مخصوصا روزنامه های دولتی نقش در بیداری افکار مردم نداشته اند.