ملخص الجهاز:
"بخش عمدهای از نهج البلاغه منتهی شود و عدهای نیز کوشیدهاند که با پذیرش همان تفسیر قدیمی از کلام علی(ع)،به بیان آنها با زبانی جدیدتر،علمیتر و امروزیتر پرداخته و حتی یافتههایی علمی تجربی برای آنها بیان کنند و با علوم و اندیشههای قرن بیستمی،تفاسیر و تعابیر قرن هفتم و هشتمی را توجیه کنند که این خود تناقض تاریخی بزرگی است.
چنانکه فضای ایراد خطبه و اشارات و کنایات خطبه نشان میدهد،این گفتار کلا و اساسا در مورد عایشه و هواداران او است و کسانی که سخن عایشه را حق مطلق و برتر از سخنان علی(ع)میشمردند،اکثر شروح نهج البلاغه از جمله شرح ابن میثم و شرح استاد محمد تقی جعفری نیز بر این واقعیت تأکید میورزند.
»1 هرچند این بیان ابن میثم نیز تحت تأثیر نگاه منفی زمانه نسبت به زنان است؛اما تا حدی نشان میدهد که منظور حضرت از این کلام نکوهش زنان نبوده است.
آنچه در صفحات قبل از ابن ابی الحدید نقل شد که برداشتهای منفی فیلسوفان و حکیمان مختلف دربارهی زنان را ارائه میکرد،در شرح همین حکمت است و نشان میدهد که بهرغم بار مثبت کلام علی(ع)،بعضی شارحان تحت تأثیر فضای بدبینانه نسبت به زنان برداشتی منفی از آن کردهاند.
"2 بنابراین علی(ع)در حالیکه برخلاف سنت آن روز بشر که حتی تا قرون جدید میلادی در کشورهای اروپایی ادامه یافت و در حقوق عمومی و سیاسی جایی برای زنان قایل نبودند،علی(ع)دیدگاهی فارغ از جنسیت و جنسگرایی را در این عرصه مطرح میکند و حتی به دلیل ضعف نسبی جسمی زنان،مصونیت بیشتری برای آنان قایل است و حساسیت بیشتر در مورد عدم تعرض به آنان از خود نشان میدهند."