خلاصة:
مفوضه به عنوان بخشی از غالیان، یکی از گروه های منحرف در عصر امامان بوده اند که افکار غالیانه و شرک آلودی داشته اند. آنها امامان را به صفات الوهیتی همانند خلق، رزق و تدبیر عالم متصف می کردند. آشنایی با افکار غالیانه این گروه افراطی و نوع برخورد امامان با آنها، کمتر مورد توجه قرار گرفته و بدون شک از اهمیت خاصی برخوردار است. این آشنایی می تواند در بهسازی باورها و جلوگیری از ایجاد و یا گسترش عقاید انحرافی موثر باشد. واکاوی منابع فرقه شناختی، حدیثی و اعتقادی ـ روایی، نشان می دهد امامان با آگاهی از افکار افراطی و غالیانه مفوضه برخورد بسیار جدی و سختی با آنها داشته اند و تلاش کرده اند چنین نسبت هایی را در مورد خویش انکار کنند و احیانا در این زمینه دست به روشن گری بزنند.
ملخص الجهاز:
"comتاریخ دریافت: 19/11/92 تاریخ پذیرش: 06/04/93 بهعنوان یکی از این گروهها، طیف بسیار وسیع و گستردهای بودهاند که بر اثر عوامل مختلف ازجمله تعصبات مذهبی، جهالت و ناآگاهی به دام غلو افتاده بودند؛ 1 برخی از این زیادهگویان و زیادهانگاران، اهل تفویض و یا به عبارتی «مفوضه» بودهاند، غالیانی که تصور میکردند خداوند اموری چون رزق و روزی بندگان، مرگ و میر انسانها و سایر موجودات، خلقت و تدبیر امور عالم را به پیامبر اکرم| و امامان^ واگذار کرده است.
4 هرچند بهجز این روایت، گزارش دیگری از وجود غالیان مفوضی در این دوره نرسیده اما با توجه به انکار کم سابقه این عقیده غالیانه توسط امام رضا×، بهنظر میرسد در این دوره آن حضرت به صورت مکرر از اندیشههای مفوضه و از حضور آنان در جامعه مطلع شده است و در إن رجلا من ولد عبدالله بن سبإ یقول بالتفویض ...
در روایتی که از زراره نقل شده وی میگوید: به امام صادق× در خصوص عقیده تفویض یکی از فرزندان عبدالله بن سبأ سخن گفتم، حضرت از چیستی عقیده تفویض سؤال کرد، وقتی عقیده مفوضه را در این باره بیان کردم، (خداوند محمد| و علی× را خلق کرده و خلق، رزق، میراندن و زنده کردن را به آندو واگذار کرده است) امام صادق× فرمود:«آن دشمن خدا دروغ گفته است ...
(صدوق، عیون اخبار الرضا×، ج 2، ص 202) که تنها خداوند را خالق و رزاق همه موجودات معرفی کرده است و شراکت دیگران را نفی کردهاند، در حقیقت تأکید امامان^ بر توحید را نشان میدهد و نشان میدهد، نسبت خلقت، رزق و روزی، میراندن و زنده کردن به پیامبر| و ائمه^ جایز نبوده و این امر مخالف آیات قرآن و مخالف مهمترین اصل از اصول دین، یعنی توحید میباشد."