پژوهشی در توسعه ی فقه به حریم اعتقادات و اعمال قلبی مقالة

مؤلف: یوسفی مقدم، محمد صادق ؛ صادقی فدکی، سیدجعفر ؛

پژوهش های فقهی زمستان 1393، دوره دهم - شماره 4 ، العلمية - البحثية (Ministry of Science/ISC (‎32 صفحة - من 759 إلی 790 )

الکلمات المفتاحية: قرآن روایات فقه عقاید اعمال جوارحی و جوانحی Physical and Spiritual deeds beliefs jurisprudence traditions Koran تکلیف اسلامی احکام خدا حکم شرعی دین

fa en

خلاصة:

از جمله مباحثی که از دیرباز در میان عالمان اسلامی مطرح بوده ، موضوع حیطه فقه و تکالیف شرعی بشر و حـدود آن است که در این مورد دو دیدگاه عمده در میان عالمان اسلامی اعم از فقیهان ، مفسران و متکلمان مطرح می شود. مشهور و بلکه اکثر عالمان اسلامی برآنند که حیطه فقه و احکام شرعی در فروعات عملی و اعمـال جـوارحی منحصـر بـوده و مباحث اعتقادی و قلبی و اعمال جوانحی از دایرة فقه خارج است . بر همین اساس ، اینان در منابع فقهی تنها از فروعات عملی سخن گفته اند و اعمال اعتقادی و جوانحی را به حوزه و منابع دیگری (که به علم کلام شهرت یافته است ) محول کرده اند، در مقابل معدودی از عالمان اسلامی ، بخشی از مباحث اعتقادی را در منابع فقهی به اختصار مطرح کـرده انـد و از نگاه فقه و تکلیف به این مسائل نگریسته اند. دیدگاه صحیح و فرضیه مورد بحث در این پژوهش ، آن است که حـوزة فقه و تکالیف شرعی در فروعات عملی و اعمال جوارحی منحصر نیست و افزون بر آن ، عقاید و اعمال جـوانحی بشـر را نیز شامل می شود. در این مقاله ضمن اشاره به ادله دیدگاه مشهور و نقد آنها، دیدگاه مذکور با ادله متعـدد بـه اثبـات رسیده است .

ملخص الجهاز:

"علم فقه را میتوان یکی از مصادیق علوم مذکور برشمرد که در آغاز، دایرة موضـوعات و مباحث آن بسیار وسیع بوده و علاوه بر شناخت احکام فروعات عملی ، علـم و معرفـت به معارف دیگر دین ، از جمله عقاید و اعمال جوانحی را نیز شامل میشده اسـت کـه ایـن دایرة وسیع برگرفته از آیات و روایات اسلامی بود، مانند آیۀ ١٢٢ توبه که در آن خطاب به مسلمانان آمده است : «فلولا نفر من کل فرقۀ منهم طآئفۀ لیتفقهوا فی الدین ولینذروا قـومهم إذا رجعـوا إلـیهم لعلهـم یحذرون ؛ پس چرا از هر فرقه ای از آنان [مؤمنان ] دسته ای کوچ نمیکنند تا در دین آگاهی و تفقه پیدا کرده و قوم خود را پس از بازگشت به سوی آنان بیم دهند. آیات و روایات مذکور و ادلۀ متعدد دیگری که در این مـورد آمـده اسـت ، بـه روشـنی دلالت دارد که دین و شریعت اسلام ، شریعت جامع و کاملی است که به همۀ نیازمندیهای بشر پاسخ گفته و تکالیف و وظایف انسان هـا را در همـۀ موضـوعات و زمینـه هـا و ابعـاد زندگی بیان کرده است و بر اساس ادلۀ مذکور، فقیهان اسلامی اصلی را اسـتنتاج کـرده انـد به نام «لکل واقعۀ حکم شرعی؛ هر واقعه و موضوعی در اسلام دارای حکمـی شـرعی اسـت » (حر عاملی، ١٤٠٣: ٢٠٢؛ خویی، ١٤١٦، ج ٣: ٣) و از جملـۀ وقـایع و موضـوعاتی کـه در اسلام دارای حکم شرعی هستند و باید این حکم را از کتـاب و سـنت جسـت وجـو کنـیم اعمال و رفتارهای درونی و باطنی انسان است و اگر بگوییم قرآن و سنت ، حکم این اعمال و رفتارها را بیان نکرده اند، انسان ها باید تکلیـف و وظیفـۀ خـود در ایـن موضـوعات را از منابع دیگر همچون عقل و عرف دریافت کنند که این امر برخلاف آیات و روایات مـذکور است و با جامعیت دین و شریعت سازگاری ندارد."

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول