خلاصة:
أمل(آرزو) یک سازه روان‌شناختی است که نقش آن در نوع شخصیت، هویت‌یابی، پیشرفت، و مقابله با تنش‌ها در روان‌شناسی مورد بررسی قرار گرفته است اما کمتر به تبیین ماهیت خود این سازه و نحوه عملکرد آن پرداخته شده است. محقق در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی با هدف تبیین ماهیت سازه مذکور و نحوه عملکرد آن، ابتدا بر اساس منابع اسلامی به مفهوم شناسی أمل و تبیین روان شناختی آن پرداخته، سپس در قالب یک مدل نظری در پی کشف مؤلفه‌های به هم مرتبط سازه أمل و تبیین مکانیزم عملکردی آن برآمده است. یافته‌ها حکایت از آن دارد که مدل عملکردی أمل از دو فرآیند در هم تنیده رویکردی عقل مدار و اجتنابی جهل مدار تشکیل شده است که بسته به نوع فعال بودن هر یک از دو حلقه مذکور، فرد به یکی از سه فرآیند «بسط أمل»، «قصر أمل» و یا «طول أمل» روی خواهد آورد .
ملخص الجهاز:
خیال مهار نایافته: تبیین مدل نظری عملکرد «أمل» بر اساس منابع اسلامی حمید رفیعی هنر 1 چکیده أمل (آرزو) یک سازه روان‌شناختی است که نقش آن در نوع شخصیت، هویت‌یابی، پیشرفت و مقابله با تنش‌ها در روان‌شناسی بررسی شده است؛ اما کمتر به تبیین ماهیت خود این سازه و نحوه عملکرد آن پرداخته شده است.
در منطق اسلامی، انسان‌ها به‌واسطه قدرت خیالشان سیر در زمان را تجربه می‌کنند و گاه بر اساس آن، تصمیم‌های مهم زندگی را رقم می‌زنند؛ اما در این میان، دین مبین اسلام همواره مراقب وجه سلامت‌گونه و کمال‌گرایانه آدمی است و از این رو، در طی آموزه‌هایی به چند و چون این موضوع پرداخته که با تبیین آن می‌توان دریافت که چگونه افراد باید از این موهبت استفاده نمایند تا نه تنها دچار خسران نشده؛ که به رشد و بالندگی‌های روانی و معنوی دست یابند.
5 جمع‌بندی نظریات لغویین در جمع‌بندی نگاه اهل لغت و با در نظر گرفتن سه نگاه شناختی، عاطفی، و رفتاری به این مفهوم، می‌توان تمنی را این‌گونه تعریف نمود: تصور موضوع مورد علاقه‌ای که یا از ابتدا معدوم بوده و یا بعدا معدوم شده، ولی فرد نسبت به آن تعلق خاطر پیدا نموده؛ به گونه‌ای که ممکن است این میل در کلام او نیز نمایان گردد.
البته مفهوم امل و امانی در آیات قرآن بیشتر در مضامین نکوهیده‌ای چون آرزوی امور ناشدنی، 10 فریب، 11 و کذب 12 به‌کار رفته است و حتی در سه مورد از موارد مذکور ایجاد آرزوها در دل آدمی از تصرفات و التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج11، ص187.
(
, 
, 
)
