بررسی جایگاه اجتماعی زنان و کودکان در دورة شاه طهماسب صفوی (930-983ق) بر‌اساس تطبیق نگاره‌های نسخ شاهنامۀ طهماسبی و هفت‌اورنگ جامی مقالة

عوامل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، و مذهبی دوران صفوی بر حضور زنان در جامعه تأثیرگذار بود. در ساختارهای جدید، نقش زنان بر‌اساس جایگاه اجتماعی آن‌ها شکل می‌گرفت. همچنین، با برپایی آرامش، کودکان در جوار مادرانشان، از امنیت و آموزش و پرورش بهتری برخوردار شدند. این عوامل نگارگران را به ترسیم بیشتر تصویر زنان و کودکان در نگاره‌هایشان ترغیب کرد. هدف مقالۀ حاضر شناخت جایگاه اجتماعی زن و کودک در دورة شاه طهماسب، بر‌اساس نگاره‌های شاهنامۀ طهماسبی و هفت‌اورنگ جامی (نفیس‌ترین نسخ نگارگری دورة مذکور)، است و پرداختن به آن، با توجه به اینکه در این زمینه پژوهشی انجام نشده، لازم بوده و تلاشی است برای پاسخ به این پرسش که ویژگی‌های بصری ترسیم نقش زنان و کودکان در نگاره‌های این دو نسخه کدام است و آیا این ویژگی‌ها نشان‌دهندة جایگاه طبقات مختلف اجتماعی آنان است؟ در این پژوهش، که گردآوری مطالب کتابخانه‌ای است و به روش تطبیقی توصیفی‌ـ تحلیلی نگاشته شده، از هر نسخه پنج نگاره در موضوعات متفاوت، که نمایانگر نقش زن و کودک در دربارها و سایر طبقات اجتماعی هستند، مورد بررسی و تطبیق قرار گرفته و می‌توان دریافت که تصویر زن و کودک در نگاره‌های نسخة درباری شاه طهماسبی بازگو‌کنندة محدودیت‌های زندگی زنان دربار و اشراف است، اما در نسخة هفت‌اورنگ جامی زنان و کودکان سایر طبقات اجتماعی در محیط‌های شهری و روستایی آزادانه‌تر در فعالیت‌های اجتماعی حضور دارند.

هدف مقالۀ حاضـر شـناخت جایگـاه اجتمـاعی زن و کـودک در دورة شـاه طهماسب ، براساس نگاره های شاهنامۀ طهماسبی و هفت اورنگ جامی (نفیس تـرین نسـخ نگـارگری دورة مـذکور)، است و پرداختن به آن ، با توجه به اینکه در این زمینه پژوهشی انجام نشده ، لازم بوده و تلاشی است برای پاسخ به این پرسش که ویژگیهای بصری ترسیم نقش زنان و کودکان در نگاره های این دو نسـخه کـدام اسـت و آیـا ایـن ویژگی ها نشان دهندة جایگاه طبقات مختلف اجتماعی آنان است ؟ در این پژوهش ، که گردآوری مطالب کتابخانه ای است و به روش تطبیقی توصیفیـ تحلیلی نگاشته شده ، از هر نسخه پنج نگاره در موضوعات متفاوت ، که نمایـانگر نقش زن و کودک در دربارها و سایر طبقات اجتماعی هستند، مورد بررسی و تطبیق قرار گرفته و می توان دریافت که تصویر زن و کودک در نگاره های نسخۀ درباری شاه طهماسبی بازگوکنندة محدودیت های زندگی زنـان دربـار و اشراف است ، اما در نسخۀ هفت اورنگ جامی زنـان و کودکـان سـایر طبقـات اجتمـاعی در محـیط هـای شـهری و روستایی آزادانه تر در فعالیت های اجتماعی حضور دارند.