خلاصة:
نگارههای شاهنامه ها می تواند در دستیابی به رویکرد مخاطبان شاهنامه در هر دوره راهگـشا باشـد. شاهنامه از کتابهایی است که در دورههای تاریخی گوناگون مورد توجه و اقبال گستردة مـصوران قرار گرفته است ، اما نوع تصویرگری آن با توجه به شرایط محیطی دستخوش تغییرات شده اسـت . پرسش این است که مخاطب شاهنامه در هر دوره، چه تاثیری بر نوع تصویرگری آن داشـته اسـت و آیا می توان از طریق نگارههای شـاهنامه مخاطـب خـاص آن را تخمـین زد؟ در ایـن جـستار بـا گزینش دو نسخة بایسنغری و داوری به پرسش هـای مـذکور پاسـخ مـی دهـیم . روش مـا در ایـن پژوهش به این صورت است کـه نگـارههـای ایـن دو نـسخه را از دو منظـر موضـوعی و عناصـر تصویری مورد بررسی قرار داده، پس از آن بـه تبیـین ارتبـاط میـان نگـارههـا و مخاطـب شـاهنامه می پردازیم . حاصل پژوهش بر ما روشن می سازد که نوع مخاطب بسته به این که درباری باشـد یـا غیر درباری، در گزینش موضوع و عناصر تصویری نقشی موثر ایفا می کند.
The paintings of the illustrated Shahnama manuscripts can pave the way to reach at the approach of the addressees of Shahnama during all the times. Shahnama is the book which has been a focus of much concentration and attention by the painters but this type of pictography has been exposed to variations concerning atmospheric conditions. So if raises the question here about the type of the impact of the audience on the kind of the pictography of the Shahnama. Is it possible to guess the specific addressee through the paintings?
In this research by selecting two copies: Baysunghuri and Davari، we find an answer to the question. Our research methodology is such that both the painting copies are studied in the perspective of theme and pictorial elements and then we explain the relation between the paintings and the addressees of the Shahnama.
The outcome of this research reveals that the type of addressee being royal or non-royal plays an important role in choosing the theme and the picture elements.
ملخص الجهاز:
"پرسش این است که مخاطب شاهنامه در هر دوره، چه تأثیری بر نوع تصویرگری آن داشـته اسـت و آیا می توان از طریق نگارههای شـاهنامه مخاطـب خـاص آن را تخمـین زد؟ در ایـن جـستار بـا گزینش دو نسخة بایسنغری و داوری به پرسش هـای مـذکور پاسـخ مـی دهـیم .
/ ٥ـ دیدار فردوسی با شعرای درباری، شاهنامة بایسنغری بنابراین در نسخة بایسنغری ، گاه موضوعات غیراشرافی نیز در بافتی درباری به تصویر در می آیند، مثلا موضوع شکار که یکی از دیرینه ترین موضوعات نقاشی ایران است ، در این نسخه تبدیل به شـکار شـاهانه می شود، داستان عاشقانة زال و رودابه صبغة بزم درباری به خود می گیرد و حتـی تـصویر فردوسـی آنگـاه جواز ورود به مجالس شاهنامه را می یابد که در کنار شاعران درباری قرار گیرد.
شاید اگر دربار، نسخه ای از شاهنامه را به لطفعلـی صـورتگر سـفارش مـی داد، او نیز برای این که دربار خریدار کالای هنریاش باشد، ناگزیر می شد بـا محـیط هـای اشـرافی و سـلطنتی تعامل برقرار کند، با جزییات زندگی درباری آشنا شود و عناصر زندگی اشرافی را بـه ذهـن بـسپارد تـا اثر هنری او نسخه ای باشد که توجه مخاطب درباری را به خود جلب کند و او را متقاعد سازد که ایـن نسخة مصور اثری در خور شوکت و جلال دربار است ."
(
, 
, 
)
