ملخص الجهاز:
این آرتمیس هیپولیتوسی5باکره،و در ذهن اغلب معاصران،دستیار خود پسندی که مانع پیشرفت نامادریاش،فدرا6شد و به دست آفرودیت نابود گشت؛او آرتمیس آختائون7است که بی هیچ تقصیری ایزد بانو را برهنه شنا کنان در چشمهای دید و به گوزنی بدل شد و سگهای شکاریاش او را دریدند؛او همچنین در تخیل اروپاییان متأخر شخصیتی ویژه یافت.
دیوپت سنگ کوچکی(شاید،به واقع از ابزار نوسنگی)بود که مدتها پیش از آنکه ایونیها به این جا بیایند،در افه سوس تقدیسش میکردند و معتقد بودند که آن را زئوس از آسمان نازل کرده است.
دلایلی که موجب شد ماه ژانویه به اولین ماه سال تبدیل شود،کاملا جنبهی دنیوی داشت اما رومیها این انتخاب رانشانهای برای حفاظت ژانوس از آغاز میدانستند که خود منتج از نظارت او بر حق دخول بود.
چنین تصور میشد که برخی از صفات این از برای نشان دادن کارکردهای ایزدیاش بوده است؛صفاتی چون پاتولسیوس23و کلوسیویوس24(یا کلوسیوس)25به ژانوش به عنوان[دروازهای]باز ( eretap )یا بسته( eredualc )اشاره دارند،در حالی که لقب کانسیویوس26نشان میدهد که ریشهی کلمه،دانهی کشت ( ereresnoC )است.
به هر حال،کاهنان سالینی او را تنها در شهرها میپرستیدند و درآن جا نیز سپرها ونیزههای خود را نگه میداشتند و چنین خطاب میکردند:«ای مارس،بیدار شود!»با این حال نبود معابد بیرون شهر در اولایل ثابت نمیکند که مراس در اصل ایزد جنگ بوده است.
در این جا پرسشی مطرح است که آیا اسرار میترای رومی همان کیش میترایی ایرانیان بوده است؟این کیش ایرانی بدین گونه تغییر یافت که خود را با شرایط امپراتوری روم وفق دهد.
جشن این ایزد ساتورنالیا118 نام داشت که در یکی از کهنترین تقویمهای رومی مربوط به جشنها ثبت گردیده است.