خلاصة:
کرمانجی مهمترین گونه زبان کردی است که علاوه بر کشورهای ترکیه ، عراق ، سـوریه ، و برخی از مناطق کردنشین غرب ایران ، در استان خراسان شـمالی و نیـز در شـمال غربـی استان خراسان رضوی بدان تکلم می شود. اهالی روستای بیگلر در جنوب شهرستان قوچان همچون بسیاری از روستاهای دیگر این منطقه به یکـی از گـویش هـای ایـن زبـان سـخن می گویند. از آنجایی که گویش کرمانجی روستای بیگلر نسبت به سـایر گونـه هـای کـردی کرمانجی رایج در منطقه تفاوت های بارزی دارد، در این پژوهش تلاش شده است تـا ایـن تفاوت ها مورد بررسی قرار گیرد. دراین مقاله پس از بررسی این تفاوت ها به عوامل بیرونی و درونی تغییرات صورت گرفته نیز اشاره شده است . نتایج این تحقیق نشان مـی دهـد ایـن گویش از سایر گویش های کرمانجی مناطق مجاور به لحاظ آوایی ، سـاخت واژی و نحـوی متفاوت است ، و اینکه زبان هـای دیگـر رایـج در منطقـه یعنـی ترکـی و فارسـی از جملـه مهمترین عوامل برون زبانی به وجود آمدن این تغییـرات بـوده انـد. عـلاوه بـر آن مشـخص گردید که در این میان ، زبان ترکی بیشترین تأثیر را در ایجاد ایـن تغییـرات داشـته اسـت و تأثیر زبان فارسی در درجه دوم اهمیت قرار دارد. همچنین از جملـه مهـم تـرین تغییـرات درون زبانی این گویش می توان به از بین رفتن تمایز میان شکل حال و گذشته فعل متعدی در این گویش در مقایسه با دیگر گویش های کرمانجی خراسانی اشاره کرد.
ملخص الجهاز:
"لازم به ذکر است گویش کرمانجی رایج در خراسـان تفـاوت هـایی بـا دیگـر گـویش هـای کرمانجی زبان کردی دارد، البته تنوع این گویش در خراسان چندان گسترده و قابل توجه نیست و تفاوت های زیادی بین گونه های کرمانجی در خراسان وجود ندارد؛ اما گونه کـردی رایـج در روستای بیگلر، درطول زمان دچار تغییرات چندی در نظام آوایی ، صرفی و نحوی شـده اسـت ، که به نظر می رسد بخشی از این ویژگی ها متأثر از زبان های ترکی و فارسی و در مـواردی هـم ناشی از ساختار خود گویش کرمانجی باشد.
درمورد تاریخچه روستای بیگلر باید گفت قدمت آن به حدود ٣٠٠ سال قبل باز مـی گـردد؛ زبان اولیه مردم آن روستا ترکی بوده و پس از ٥٠ سال کردهـا وارد آن جـا شـده انـد (جابـانی ، ١٣٨٠: ٢٧٩) نکته قابل توجه این است که در حـال حاضـر در ایـن روسـتا تنهـا زبـان کـردی کرمانجی به کار می رود؛ هرچند در روستاهای اطراف به زبان های کردی ، فارسی و ترکی سـخن گفته می شود.
ج ) تفاوت های نحوی به نظر می آید تنها تغییر ساخت ارگتیو در گویش کرمانجی بیگلـر را بتـوان بـه شـکل زیـر نتیجه تأثیر عوامل درون زبانی دانست : در گویش های دیگر کرمانجی فعل لازم در شکل های مختلـف زمـان حـال و گذشـته و در تمام صیغه ها صرف می شود و با فاعل نیز مطابقت دارد، اما فعل متعدی فقط در زمان حال ایـن ویژگی را دارد: ."