خلاصة:
در این مقاله ، به تحلیل و بررسی آیـات قیامـت و معـاد از سـورة «قیامـت » بـر اسـاس مطالعات نشانه شناختی گریماس پرداخته شده است . هدف نگارندگان مقاله تفسیر آیات قرآن نیست ، بلکه در این جستار سعی بر آن است تا لایه های متعدد متن ، شامل ساختار زیربنایی گفتمان ، نظام گفتمان روایی و نیز پدیدارشناسی زیبایی شـناختی آن ، در تحلیـل آیاتی از سورة قیامت معرفی شود؛ تأثیر نشانه شناسی در نظام معنایی قرآن بررسی شود؛ و نیز نظم و ترتیب خاص میان مجموعة معانی آیات نشـان داده شـود. روش پـژوهش توصیفی ـ تحلیلی است ، بدین صورت که داده های متنی موجود تحلیل می شوند و مبانی نظری با نتایج محک زده می شوند، یعنی از مبانی نظری برای تحلیـل داده هـای موجـود استفاده می شود. گفتنی است که داده های این پژوهش از میان آیاتی چند از سورة قیامت با تفسیر آن ها انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که بررسی نشانه ـ معناشناسی آیات قیامت و معاد با مطالعات نشانه شناختی گریماس ، به ویژه با مربع نشانه شـناختی او همگرایی دارد و نیز می توان مراتب نفس را، که در آیات سورة قیامت بـه آن هـا اشـاره شده است ، با نظام گفتمانی روایی گریماس تطبیق داد و نیز زیبایی شناختی آیات قیامت و معاد را با توجه به پدیدارشناسی زیبایی شناختی توصیف کرد.
ملخص الجهاز:
"شعیری (١٣٨٩: ٦، ٧) به طور کلـی از سـه سـطح در مطالعـات نشـانه ــ معناشـناختی گریماس و نیز در فرایند تولید و دریافت معنا یاد می کند: سطح اول معنا شامل صورت های متعدد و نامحدودی از نمایه های قابل مشاهده است که عملیـات گفتمـانی متنـوع بـه ایـن صورت های نامحدود و متعدد نظم خاصی بخشیده و آن ها را ارائه می دهد؛ سطح بعدی که در آن شکل گیری دستور زبان روایی با کارکردهای کنشی ، تقابلی ، القایی ، ارجـاعی و غیـره رخ می دهد، و همان روساخت گفتمانی است .
٣ زمینة کلی سورة قیامت قرآن ، در ابتدای سوره ، ما را از دو حقیقت آگاه می سازد که یکی از آن ها قیامـت اسـت و دیگری نفس نکوهش گر و لوامه و آن چه این دو را به یکدیگر پیوستگی می دهد آن اسـت که هر دو آشکارکنندة مسئولیت است : به همان گونه که ایمان داشتن بـه قیامـت ، انسـان را به تحمل کردن آن برمی انگیزد، نفس لوامه نیز عامل دیگری اسـت کـه همـین نقـش را از بعدی دیگر اجرا می کند چه در برابر بازگشت هـای آن مـی ایسـتد و آدمـی را از کوتـاهی ورزیدن در انجام آن چه بر وی واجب اسـت و از پـرداختن بـه خطـا و گنـاه بـازمی دارد (مدرسی ، تفسیر هدایت ، آیات ١- ٢)."