خلاصة:
تحلیلگفتمان یکی از روشهای تحقیق کیفی است که بهسرعت راه خود را بین تحقیقات اجتماعی باز کرده است و طیف وسیعی از حوزههای معرفتی، نظیر انسانشناسی، قومنگاری، جامعهشناسی خرد، روانشناسی ادراکی، زبانشناسی، نشانهشناسی و غیره، از آن استقبال کرده و آن را بهکار بردهاند. کتاب حاضر، در قالب سه فصل به تحلیلگفتمان و روششناسی و مبانی نظری مرتبط با آن پرداخته است. در فصول سهگانه کتاب، آرای نظریهپردازان مطرح تحلیلگفتمان با توجه به تنوع مشارب فکری آنان شرح و تبیین شده است. هژمونیکشدن گفتمان از نظر لاکلاو و موفه، رهیافت کردار گفتمانی نورمن فرکلاف، رویکرد شناختیاجتماعی ون دایک، رهیافت شبکه نظامبخش زیگفرد جاگر، و رهیافت گفتمانیتاریخی روث وداک علاوه بر تبیین مبانی روششناختی تحلیلگفتمان و ارائه برخی از نمونههای عملی از انجام این روش در عرصه مطالعات اجتماعی، مطالب و موضوعات اصلی کتاب را شکل میدهد.
ملخص الجهاز:
com چکیده تحلیلگفتمان یکی از روشهای تحقیق کیفی است که بهسرعت راه خود را بین تحقیقات اجتماعی باز کرده است و طیف وسیعی از حوزههای معرفتی، نظیر انسانشناسی، قومنگاری، جامعهشناسی خرد، روانشناسی ادراکی، زبانشناسی، نشانهشناسی و غیره، از آن استقبال کرده و آن را بهکار بردهاند.
هژمونیکشدن گفتمان از نظر لاکلاو و موفه، رهیافت کردار گفتمانی نورمن فرکلاف، رویکرد شناختیاجتماعی ون دایک، رهیافت شبکه نظامبخش زیگفرد جاگر، و رهیافت گفتمانیتاریخی روث وداک علاوه بر تبیین مبانی روششناختی تحلیلگفتمان و ارائه برخی از نمونههای عملی از انجام این روش در عرصه مطالعات اجتماعی، مطالب و موضوعات اصلی کتاب را شکل میدهد.
موضوعاتی که برای بررسی در علوماجتماعی وجود دارد از موضوعات مورد بررسی علومطبیعی متفاوت است و آنها باید روشهای خاص خود را برای بررسی این موضوعات پدید آورند (تد بنتون و کرایب، ۱۳۸۴: ۱۴۷).
یکی از این رویکردها و نظریهها و روشهای تحقیق که توان بررسی پدیدههای مختلف را دارد تحلیل گفتمان است که در رویکرد تفسیری و مکتب انتقادی ریشه دارد.
این رویکرد رویکردی تلفیقی و بینرشتهای است که سعی دارد از توان رشتههایی چون زبانشناسی، روانشناسی، جامعهشناسی، علومسیاسی و غیره برای مطالعه پدیدههای اجتماعی سود جوید.
او گفتمان را رویدادی ارتباطی میداند؛ بهاین معنا که مردم زبان را برای برقراری ارتباط میان اندیشهها و باورها، یا بیان احساسات، بهکار میگیرند و این عمل را بهمثابه بخشی از رخدادهای پیچیدهتر اجتماعی و در موقعیتهای مشخصی، همچون ملاقات با دوستان، انجام میدهند.
بهنظر ون دایک، برای درک گفتمان کافی نیست تنها ساختارهای درونی آن را بررسی کنیم؛ باید این واقعیت را توضیح دهیم که چگونه گفتمان بهمثابه کنش اجتماعی در چارچوب فهم، ارتباط و تعامل درگیر است.