خلاصة:
تعدد حکومت های اسلامی در منطقة شام در آستانة حملة صلیبیان، موجب تضعیف قوای مسلمانان شد و در نتیجه، نتوانستند به صورت قابل توجهی در برابر یورش اولیة صلیبیان مقاومت کنند. این تشتت سیاسی با درگیری های زیادی بین حکومت های اسلامی همراه بود و ازاین رو، با گذشت زمان، حکومت های کوچک فرسوده شد و توسط رقیبان از بین رفت و سرانجام، در سال 521ق با تأسیس حکومت اتابکان زنگی در موصل، زمینة اتحاد منطقه در برابر صلیبیان فراهم شد. با کمتر شدن حکومت های مسلمان منطقه و یکپارچگی سیاسی، تعداد پیروزی های مسلمانان بر صلیبیان نیز بیشتر گردید. درواقع، می توان بین تعداد حکومت های شام و پیروزی مسلمانان در مقابل صلیبیان، رابطه ای معنادار یافت؛ بدین سان که هرقدر تعداد حکومت های این منطقه بیشتر، تعداد پیروزی مسلمانان کمتر بود و بعکس هرقدر تعداد حکومت ها کمتر، تعداد پیروزی ها بیشتر بود. تحقیق این مقاله بر اساس کاربرد علم آمار در تاریخ نگاری (Cliometrics) صورت گرفته که طی آن، داده های آماری بر یک بستر زمانی ارزیابی می شود و دیگر عوامل مؤثر در پیروزی یا شکست مسلمانان در برابر صلیبیان، در اینجا مدنظر نیست.
ملخص الجهاز:
"در ادامه به این نبردها اشاره می شود، اما ازآن رو، این بازة زمانی 99 نبرد را دربر می گیرد، تنها به ذکر نبردها و سال آنها به اختصار اکتفا می شود: پیروزی صلیبیان بر امیر یاغیسیان در انطاکیه در سال 491ق (همان، ج10، ص272)؛ شکست سپاه متحد اسلامی به رهبری کربوقا حاکم موصل از صلیبیان (همان، ص 277)؛ پیروزی معرة بن نعمان بر صلیبیان در سال 491 (ابن قلانسی، 1983م، ص220)؛ فتح بیت المقدس به دست صلیبیان و شکست فاطمیان (همان، ص222)؛ شکست سپاه افضل، وزیر فاطمی، برای بازپس گرفتن بیت المقدس (ابن اثیر، 1965م، ج10، ص287)؛ پیروزی گمشتکین امیر دانشمند بر صلیبیان در سال 493ق (همان، ص 300)؛ نبرد کندفری با یافا و نبرد دقاق با بغدوین در سال 494ق (ابن قلانسی، 1983م، ص225)؛ تصرف «سروج» در جزیره از نواحی تحت تسلط جکرمش، حاکم موصل و جزیره به دست صلیبیان در سال 494ق (همان، ص224)؛ تصرف «قیساریه» از نواحی تحت تسلط رضوان حاکم حلب به دست صلیبیان در رجب سال 494ق (ابن اثیر، 1965م، ج10، 325)؛ محاصرة «بنی عمار» در طرابلس در سال 495ق به دست صلیبیان که در این نبرد، مسلمانان تلفات زیادی را متحمل شدند (همان، ص344)؛ محاصرة حمص توسط صنجیل در سال 495ق و تصرف روستاهای اطرافش به دست صلیبیان (همان)؛ محاصرة شهر فاطمی «عکا» توسط قمص و پیروزی مسلمانان بر ناوگان صلیبی در سال 495ق (همان، ص346)؛ پیروزی سپاه فاطمی بر صلیبیان به فرمان دهی بودویل (همان)؛ پیروزی سپاه فاطمی به رهبری فرزند افضل بر سپاه صلیبی (همان، ص364)؛ محاصرة طرابلس و بنی عمار به دست پادشاه صلیبی بیت المقدس در سال 496ق."
(
, 
, 
)
