خلاصة:
دوره اولیه شکل گیری تعامل دولت و کلیسا از قرن پنجم تا دهم طول کشیده و منجر بـه انشقاق بزرگ در ١٠٥٤ شده است . آقـای دومتیرواسـناگوو (Ion Dumitru Snagov) در کتاب خود با عنوان رابطه دولت و کلیسا در مورد دلایل اصلی انشقاق بـزرگ اینگونـه باور دارد که این حرکت پس از چند جـدایی کوچـک و پیوسـته صـورت پذیرفتـه و منبعث از سه گروه از عوامل بوده است : الف : سیاسی ب: تئوری دینی ج: مسیحی شناسی البته در انشقاق بزرگ، ظهور اسلام در قرن ٧ میلادی نیز نقش داشته اسـت آنگونـه که تیموفته ویر (Ware Timpothy) در کتاب تاریخ کلیسای ارتدوکس بـر آن صـحه گذاشته است . با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و اسـتقلال کشـورهای مسـلمان منطقـه و خـلأ حضور قدرت شرق و موج اسلام خواهی در میان مردم و ترس از ایجاد اسلام انقلابی موجب حضور جدی دو قدرت غربی اسلام ستیز در منطقه شده اسـت کـه عمـدتا در راستای مهار اسلام گرایی، مهار جمهوری اسلامی، مهار و تضعیف روسیه و حفظ منافع راهبردی نظامی ـ اقتصادی و جلوگیری از حمایت نخبگان سیاسی و فرهنگی این منطقه از انتفاضه فلسطین و کنترل و مدیریت پروژه پان ترکیسم وارد منطقه شدهاند و با این اهداف روابط بسیار تنگاتنگی با سران لائیک کشورهای مسلمان منطقه برقرار کردهاند و تا حدود زیادی به اهداف کلان خود دست یافتند.
ملخص الجهاز:
" طبیعت کلیسا و چگونگی تعریف آن بـه عنـوان تمـامی اعتقـادات اصـیل و ایمـان حقیقی به خداوند در مسیحیت همواره مورد توجه دین شناسان بوده است و این واحد چند وجهی به عنوان ساختاری دینی که نقش محـوری در حیـات اجتمـاعی مسـیحیان دارد از قرن سوم میلادی به بعد سعی در ابفای نقش در ابعاد مختلـف زنـدگی پیـروان صحیفه نور، جلد ٥ صفحه ١٦٨ حضرت مسیح داشته است .
یون دمیترو اسـناگوف (Ion Dumitru Snagov) معتقد است از زمان برگزاری دومین شورای دینی مسـیحیت در قنسطنطنیه در سال های پایانی قرن سوم میلادی کلیسا به شکل ساختاری دین مسـیحیت و ابنیه هدفمند تنظیم کننده روابط آرمانی در دو بعد مادی و معنوی زندگی پیروان مسیحیت تبدیل گردید که به مرور توانست به نقش خود ابعاد تاریخی، اجتماعی و حاکمیتی برجسته 1 بخشیده و روابط متعادلی را با حاکمیتی سیاسی و قدرت برقرار نماید.
این اصل در سه نوع جدایی بدین شکل مطرح بوده است : ٣- الف : جدایی ساده نظیر لیبرالیسم انگلوساکسول با تاکیـد منطـق و خردگرایـی میرچا ایلیاد (Mircea Iliade) تاریخ جنگ های صلیبی جلد ١ انتشارات دائره المعارف ١٩٧٢ بخارست صفحه ١٩.