خلاصة:
بانکها به عنوان واسطههای مالی درصدد انباشت سرمایه در کنار سایر عوامل تولید میباشند. در بانکداری اسلامی روشهای مختلفی جهت پاسخ به نیاز مشتریان مورد استفاده قرار میگیرد. در واقع روشهای مورد استفاده در کنار کاربردهای اقتصادی نیازمند رعایت الزامات شرعی میباشند. از جمله تسهیلاتی که در پاسخ به نیاز تولیدکنندگان برای تأمین مالی در قانون عملیات بانکی بدون ربا در نظر گرفته شده است، تسهیلات مبتنی بر عقد سلف میباشد که در سالهای اخیر به دلیل ریسکگریز بودن بانکها و همچنین عدم تمایل آنها به ورود به بخش واقعی اقتصاد، از اجرای واقعی آن سرباز زدهاند. این در حالی است که توجه به امر تأمین مالی به منظور تولید با رعایت اصول شرعی همواره باید مورد توجه بانکها قرار گیرد.در مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانهای به بررسی این فرضیه پرداخته میشود که، «بورسهای تخصصی کالا میتوانند بانکداری اسلامی را در احیاء و اجرای صحیح تسهیلات سلف، در مورد کالاهای قابل معامله در بورس تخصصی کالایاری نمایند». در واقع بهرهگیری بانکداری اسلامی از ظرفیت نهادهای فعال بازار سرمایه زمینه را برای کاهش هزینهها و همچنین گسترۀ فعالیت آنها در بخشهای مختلف اقتصادی فراهم میکند.شرکت به عنوان یک شخصیت حقوقی، مستقل از مؤسسان آن است. این استقلال میتواند سبب رشد و یا شکست یک کسب و کار شود. به دلیل تفکیک بین شخصیت شرکت از سهامداران است که در حال حاضر به عنوان معمولترین شکل برای نهادهای تجاری در سرتاسر جهان شناخته میشود. اما این تفکیک علاوه بر مزایایی که مترتب بر آن است، ریسکی را نیز برای سرمایهگذاران به همراه دارد که از آن به مسأله بنگاه تعبیر شده است. بدون یک ساختار خوب و مناسب و توزیع وظایف و حقوق، و بدون شفافسازی پروسههای تصمیمگیری، این ریسک میتواند منجر به شکست عملیات شرکت شود. بدون وجود لوازم احتیاطی، میتوان انتظار داشت که شرکت در معرض ریسک سوءاستفاده توسط اشخاص داخلی شرکت قرار بگیرد. اگر این سوءاستفاده فراگیر شود، سهامداران تمایلی برای سرمایهگذاری نخواهد داشت. بنابراین، کیفیت قوانین و مقررات حاکم بر شرکت، برای اطمینان از عملکرد مؤثر بازارها و ثروتآفرینی فعالیتهای اقتصادی امری اساسی به شمار میرود. شاخص حمایت از سهامداران خرد پروژه سهولت کسب و کار، قوانین و مقررات ناظر بر معاملات اشخاص وابسته و دسترسی سهامداران به جبران خسارت قضایی را به عنوان شاخصی برای سنجش وضعیت استانداردهای حاکمیت شرکتی در اقتصاد و همچنین سهولت دسترسی به منابع مالی در بازارهای سرمایه، را تجزیه و تحلیل میکند. هرچه حمایت از سهامداران خرد در مقابل معاملات اشخاص وابسته که به شرکت زیان میرسانند بیشتر باشد، سطح سرمایهگذاری در بازارهای سرمایه بیشتر خواهد بود. در این تحقیق با استفاده از شاخصهای حمایت از سهامداران خرد پروژه سهولت کسبوکار، به این سوال پاسخ داده میشود که آیا بهبود شاخص حمایت از سهامداران خرد، با اندازة بازار سرمایه در کشورهای مختلف رابطه دارد یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش با استفاده از دادههای شاخص حمایت از سهامداران بانک جهانی، تأثیر حمایت از حقوق مالکیت سهامداران خرد را بر ارزش بازار سرمایة 27 کشور با درآمد بالاتر از متوسط (شامل ایران) بین سالهای 2006 تا 2012 برآورد کنیم. نتایج این تخمین نشان میدهد که حمایت حقوقی از سهامداران خرد بر اندازه بازار سرمایة کشورهای مورد بررسی تأثیر مستقیم دارد.
ملخص الجهاز:
"اجرای صحیح تسهیلات سلف در بانکداری اسلامی به کمک بورس تخصصی کالا در مورد کالاهای استاندارد بورسی محمدنقی نظرپوردانشیار گروه اقتصاد دانشگاه مفید (نویسنده مسئول تاریخ دریافت: 23/12/93 یحیی لطفینیامدرس مؤسسه غیرانتفاعی حکمت قم تاریخ پذیرش: 01/06/94 چکیده واژگان کلیدی طبقهبندی JEL: G10, G19, G21 مقدمه با ممنوعیت بهره (ربا) و استفاده از قرض همراه با زیاده در دین مقدس اسلام معرفی روشهای جایگزین جهت انباشت سرمایه به عنوان یکی از عوامل تولید همواره مورد توجه کارشناسان مباحث مالی اسلامی بوده است.
همچنین شعبی که مشتری را به عنوان وکیل یا امین انتخاب نمودهاند، بر کار فروش کالا هیچگونه نظارتی به عمل نمیآورند و مشتری، وجه حاصل از فروش را به صورت تمام و کمال به بانک پرداخت نمینماید و صرفا به پرداخت اصل پول دریافتی از بانک به اضافه حداقل سود مورد انتظار بانک، اکتفا مینماید که این امر، معاملات سلف را به معاملات ربوی نزدیک میکند (دادخواه و همکاران، 1392، ص 17)، به اینطریق که بانک بدون اینکه خود را درگیر فعالیتهای مربوط به تسهیلات سلف همانگونه که در قانون عملیاتی بانکی بدون ربا آمد نماید، با وکیل و یا امین نمودن تولیدکننده ضمن اینکه خود را از ریسک قیمت کالای موضوع تسهیلات سلف که یکی از زمینههای مشروع جلوه دادن این نوع از معاملات در فقه اسلامی میباشد، تولیدکننده را ملزم به پرداخت سود مورد انتظار خود مینماید.
تفاوت در حجم معاملات در بورس تخصصی کالا و بانکداری اسلامی در راهکار معرفی شده جهت احیاء و اجرای صحیح تسهیلات سلف مشکلی که میتواند وجود داشته باشد این است که معاملاتی که در بورس تخصصی کالا انجام میشود به صورت کلان است، در حالی که کالاهای دریافتی بانکها به صورت خرد و در حجم کم میباشد که برای حل این مشکل بانک میتواند اقدام به اعطای تسهیلات به متقاضیان متعدد برای دریافت در سررسید معین نموده یا اینکه در صورت امکان، تسهیلات اعطاء شده را به بلوکهایی از تسهیلات دارای سررسید تبدیل نماید."