خلاصة:
در حدود ٢٠٠ گنبد نمکی در جنوب کوه های زاگرس و خلیج فارس وجود دارد در بعضی از مناطق گنبدهای نمکی دارای فرو چاله های کارستی هستند. و در نتیجه ویژگی های خاصی به ساختارهای طبیعی و مورفولوژی و همچنین تاثیر بر روی کیفیت آب های سطحی و زیر زمینی منطقه دارند. هدف از این پژوهش بررسی مورفولوژی کوه نمک جهانی با استفاده از روش های میدانی ، عکس های هوایی ، ماهواره ای، نقشه توپوگرافی و تهیه نقشه ١:٥٠٠٠٠ زمین شناسی و سپس به بررسی و شناخت پدیده های درونی و بیرونی در شکل دهی مورفولوژی و شناخت پدیده های که محصول مشترک این دو هستند. عمده ترین پدیده کارستی در گنبد نمکی جهانی فرو چاله ها هستند. پراکندگی فرو چاله ها از طریق عکس های هوایی ١:٢٠٠٠٠ و ١:٤٠٠٠٠ و مطالعات میدانی مورد مطالعه قرار گرفته است . فرو چاله ها با توجه به فرم های مختلف ، عمده ترین آن ها به شکل قیفی و کاسه ای یا اشکال هندسی دایرهای و تک حفره ای یا چند حفره ای هستند. فرو چاله ها با توجه به شیب و ارتفاع، اندازه و تعداد آن ها تغییر پیدا می کند و در اکثر نقاط به صورت پراکنده وجود دارند. به نظر می رسد که نیرویهای تکتونیکی در توسعه آ ن ها نقش نداشته یا کم داشته (فرو چاله های تکتونیکی بر ا ثر گسله ها به وجودآمده اند و در اطراف گسل ها وجود دارند). از دیگر پدیدههای کارستی چشمه های آب شور و آب معدنی است که در داخل و اطراف این گنبدنمکی وجود دارد. کارنهای شیاری، لغزش، درزهای نمکی که بعضی منشا تکتونیکی و بعضی دیگر بر اثر انحلال به وجود آمده است ، غارها، گالریهای انحلالی ، ستونهای انحلالی که به نام دودکش جن معروف هستند و .... از فرمهای مهم کارستی در منطقه مورد مطالعه محسوب می شوند.
ملخص الجهاز:
"بررسی مورفولوژی گنبد نمکی جهانی در جنوب غرب فیروزآباد محمد رضا ثروتی دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی بهاء الدین حمدی دانشیار، سازمان زمین شناسی ، ایران کورس یزجردی استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی شیراز محبوبه ادیب پور کارشناسی ارشد، جغرافیای طبیعی ، دانشگاه شهید بهشتی چکیده واژگان کلیدی : مقدمه گنبدهای نمکی (Salt domes) یکی از اسرار آمیزترین پدیده های زمـین شناسـی و مورفولـوژی در دنیـا بـه شمار می روند.
از نظر ساختاری این گنبد نمکی به مانند یک بیضی که قطر بزرگ آن در جهت شمالی - جنوبی مـی باشـد و در انتهای غرب تاقدیس کوه سـورمه بـه سـطح زمـین رسـیده اسـت و سـازندهای زمـین شناسـی دوران پالئوزوئیک و دولومیت های پرمین و تریـاس، و سـازندهای ماننـد دالان، نیریـز، بنگسـتان، گـورپی ، پابـده، سورمه ، آسماری، آقاجاری، دشتک و غیره را قطع نموده است (شکل ٣).
شکل ١٦ : دولین در جنوب غرب گنبد نمکی جهانی نتیجه گیری به طور کلی گنبدهای نمکی زاگرس بر روی شکست های ناشی از فعالیت های کوهزائی و یا بر قسمت هـای کم مقاومت طبقات پوششی فشار وارد آورده و پس از شکستن آن ها، خود را به سـطح زمـین رسـانده انـد.
گنبد نمکی جهانی یکی از بزرگترین برون رانی های فعال نمک مـی باشـد کـه در انتهـای غربـی طاقـدیس سورمه به سطح زمین رسیده است و در امتداد شیب یک دره در جهت کلی شـمالی جنـوبی گسـترش یافتـه است (شکل ٥)."