خلاصة:
با توجه به اهمیت برآورد دبی حداکثر لحظه ای در حوزه های آبخیز جهت مطالعات آبخیزداری, در مقاله حاضر سعی بر این بوده است تا با ایجاد ارتباط بین پارامترهای ثابت (ژئومرفولوژی) و پارامترهای متغییر در زمان (هیدرولوژی) به توان مدل هایی را ارایه کرد که با حداقل وابستگی به اطلاعات اقلیمی و هیدرولوژیکی, برآوردهای هیدرولوژیکی را انجام دهند. لذا با استفاده از مدل های برآورد هیدروگراف واحد مصنوعی در حوزه آبخیز کن (رودخانه سولقان) و مقایسه با میزان دبی اوج خروجی بهترین مدل را از میان چهار مدل مورد مطالعه بدست آمد. نتایج حاصل از برآورد دبی حداکثر لحظه ای برای حوزه کن از نظر شاخص های میانگین خطای نسبی (RME) و جذر میانگین توان دوم خطا (RMSE) نشان دهنده این است که به ترتیب مدل های هیدروگراف واحد لحظه ای ژئومرفولوژی (با RME برابر با 17.99 و RMSE برابر با 15.46), اشنایدر (با RME برابر با 59.66 و RMSE برابر با 26.83), SCS و مثلثی دارای بهترین برآورد بوده اند. قابل ذکر است با توجه به تعداد وقایع کم مربوط به دبی حداکثر لحظه ای ثبت شده در این حوضه (11 واقعه) نمی توان مدل دبی حداکثر لحظه ای را بدست آورد. در نهایت با استفاده از عوامل موجود در هر یک از مدل های مورد مطالعه با 82 واقعه ثبت شده و سایر پارامترهای موثر مدل دبی حداکثر روزانه بدست آمد. بنابراین هدف از مطالعه حاضر ارایه مدل منطقه ای برآورد دبی حداکثر بوده است که جهت رسیدن به این هدف از عوامل موثر در مدل های موجود در این زمینه شامل هیدروگراف واحد لحظه ای ژئومرفولوژی, اشنایدر, SCS, مثلثی و سایر عوامل موثر استفاده شده است.
ملخص الجهاز:
نتايج حاصل از برآورد دبي حداکثر لحظه اي براي حوزه کن از نظر شاخص هاي ميانگين خطاي نسبي(RME) و جذر ميانگين توان دوم خطاء(RMSE) نشان دهنده اين است که به ترتيب مدل هاي هيدروگراف واحد لحظه اي ژئومرفولوژي(با RME برابر با ١٧.
به طوري که در دو دهه گذشته استفاده از ويژگيهاي ژئومرفولوژي حوزه آبخيز در شبيه سازيهاي رواناب توجه بسياري از هيدرولوژيست ها را به خود جلب کرده است (به عنوان مثال Gupta و همکاران ١٩٨٠، Rodrigues-Iturb و همکاران ١٩٨٢،Krishen &Bars ١٩٨٣، Chutha &Dooge ١٩٩٠، Yen & Lee ١٩٩٧، Olivera &Maidment ١٩٩٩، Berod و همکاران ١٩٩٩) (Chin-Hsin Chang, K wan Tun Lee & ٢٠٠٥).
/ شکل ٤: سطح بالادست هريک از رتبه هاي آبراهه اي جدول ٣: پارامترهاي مورد نياز براي اندازه گيري سرعت جريان از طريق پارامتر موج جنبشي شدت رگبار مساحت حوضه شيب سطح آبراه اصلي ضريب زبري عرض متوسط تاريخ واقعه Ir)cm/h( (km2) SΩ(%) (n) جريان (m) ٢١ /آذر/ ٧٩ 20478/85 0/27 2/36 0/052 10/04 ٢٧و٢٨/آبان /٨٠ 0/392 ١٧و١٨/دي/٨٠ 0/256 ١٣و ١٤/فروردين /٨١ 0/491 ٢٣و٢٤/ فروردين /٨١ 0/21 ٢٨،٢٩،٣٠و٣١/ فروردين /٨١ ٠/٣٥٥ ٦و٧و٨/ فروردين /٨٢ 0/267 ٢٧و٢٨/فروردين /٨٢ 0/576 ٢/ ارديبهشت /٨٢ 0/276 ٢٦و٢٧/فروردين /٨٤ 0/249 ٦و٧/ ارديبهشت /٨٦ 0/256 ٢- برآورد دبي حداکثر لحظه اي با استفاده از مدل هيدروگراف واحد لحظه اي ژئومرفولوژي(GIUH) با اسـتفاده از رابطـه ارائه شده توسط (Rodrigues-Iturbe و همکاران ١٩٨٢).