خلاصة:
انتخاب نام نیکو، در زمره موضوعاتی است که از طلیعه آغازین اسلام بسیار مورد توجه و تاکید بوده است و تاثیر فراوانی در تغییر شاخصهای نا مگزینی مسلمانان داشته است. پس از شکلگیری علم نا مشناسی در نیمه دوم قرن بیستم، این علم در ابعاد اجتماعی، روانی و زبانی مورد توجه قرار گرفت و بهعنوان یکی از ابزارهای کاربردی برای شناسایی تغییر و تحولات فرهنگی در دورههای مختلف تاریخی مورد ارزشیابی واقع شد. منابع و شاخصهای نامگزینی در سبک زندگی سنتی و جدید متفاوت است. در گذشته منابع مکتوبی چون قرآن، شاهنامه و مولودنامه و شاخصهایی چون مذهب، زمان و مکان تولد، پدیدههای نوظهور، نام بزرگان متوفی و نام فرزند پیشین فوت شده و عرفیاتی چون پسرستایی و دخترستیزی در امر نامگزینی موثر بوده است. امروزه عواملی همچون قرآن و مذهب، با حفظ جایگاه پیشین خود و حتی تقویت آن، در کنار عوامل جدید دیگر در این امر تاثیر گذاشته است. این مقاله ضمن تبیین نقش نام بر هویتبخشی به افراد و تکوین شخصیت آنها، تلاش دارد پیشینه آئینی عوامل و عناصر نامگزینی و نامگذاری در زندگی سنتی و جدید را با تاکید بر عامل مذهب بررسی نماید.
Selecting a proper name for offspring has always been emphasized in Iran
since the advent of Islam which has left great impact on the changing indexes
for selecting names of Muslims. After the development of nameology
as a science in the latter half of the twentieth century, scholars looked at
the process of name selection from social, psychological and linguistic
perspectives and also regarded nameology as a practical method to study
cultural transformations in various historical periods. Sources and the criteria
for name selection have differed in traditional and modern lifestyles. In past,
written manuscripts like the Qur’an, Shahnameh, and Moloudnameh, along
with principles such as religious beliefs, time and place of birth, emergent
phenomena, names of deceased figures, the name of other dead offspring,
and social norms such as male-chauvinism were decisive factors in selecting
names for babies. Nowadays, however, along with the influence of Qur’an
and the religion, name selection in Iran has been influenced by other new
factors. This article aims both to explicate the role of name selection in the
process of individuation and to analyze the ritualistic background of name
selection in traditional and modern lifestyles in Iran –with an emphasis on the
role of religion.
ملخص الجهاز:
برای مثال و بنا به گفته علی اکبر محزون ، مدیر کل [وقت ] دفتر آمار، اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال کشور، در دهه اول و دوم سال ١٣٠٠، شخصیت های محبوب جامعه ، اولویت اسامی را تشکیل می داده اند همان گونه که در اولین سال های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ، نام اصحاب پیغمبر (ص ) 1- onomatics/ onomatology ٢- برای اطلاع بیشتر از تأثیرگذاری جریانات اجتماعی و سیاسی بر نام گذاری کودکان می توان به یافته های سیدمحمود نجاتی حسینی و سمیه افشار در مقاله ای با عنوان «تحول نام گذاری فرزندان در شهر تهران » رجوع کرد که به خوبی تأثیر دوره های مختلف انقلاب ، جنگ ، پایان جنگ ، سازندگی و اصلاحات را بر روند نام گذاری کودکان شهر تهران بررسی کرده اند.
(پایگاه اطلاع رسانی پارسینه و کیدپرس ،١٣٩١) در بسیاری از مناطق ایران ، یکی از راه های برگزیدن نام فرزندان رجوع به قرآن کریم و طلب خیر از این کتاب مقدس است (صحت ، ١٣٨٨: ٢٥).
(مافی ، قزوین ، ١٣٥١) زمان : این عامل ، نه تنها یکی از شاخص ها و ملاک های معتبر نام گزینی در گذشته به شمار می آمد که در مواردی باورهایی نیز پیرامون آن به وجود آمده که سبب پیدایش آئین هایی ویژه شده است .
در زمان حضرت محمد (ص ) نیز این امر انجام گرفته و بارها پیامبر (ص ) نام کودکان را تغییر داده و نامی پسندیده را که متناسب با روحیات کودک بوده ، برای او انتخاب کرده است .
. (پایگاه اطلاع رسانی رجانیوز،١٣٩١) (رجوع شود به تصویر صفحه) پایان سخن یکی از مهم ترین عواملی که در امر نام گزینی و نام گذاری فرزندان خانواده های ایرانی از گذشته تا امروز مؤثر بوده ، عامل مذهب است .