خلاصة:
سبکشناسی با مطالعة بسامدها سر و کار دارد. از همین رو، به کارگیری تحلیلهای آماری در ارزیابیهای سبکشناسانه بسیار سودمند است. از آنجا که آمارهای توصیفی همیشه نمیتوانند نوسانهای سبکی را توضیح دهند، استفاده از روشهای آمار استنباطی، دقت علمی بالایی در ارزیابی پدیدارهای سبکی خواهد داشت. «سبکسنجی» اصطلاحی است که برای پژوهشهای سبکشناسانة مرتبط با رایانه وضع شده است. در مقالة حاضر، رابطة میان فشردگی زاویة ساختمان تشبیه در شعر قرن ششم با بسامد انواع تشبیهات حروفی از لحاظ ساختمان در دیوان شاعران این قرن با توجه به گذار زمان، ارزیابی میگردد. از همین رو، با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون در نرمافزار رایانهای spss به تحلیل استنباطی آمارها میپردازد. با توجه به نتایج کمی برآمده از نرمافزار spss که گویای ضریب همبستگی و سطح معناداری رابطة میان متغیرها (فشردگی زاویة تشبیه و بسامد تشبیهات حروفی) است و مقایسة این اعداد با شاخصهای تعریف شده برای ضریب همبستگی و سطح معناداری، رابطة مثبت و مستقیم میان متغیرها تأیید میشود. به زبان سبکشناسی، فشردهتر شدن زاویة تشبیه در شعر قرن ششم به معنای افزایش بسامد تشبیهات حروفی دارای ساختمان بستهتر است و این رخداد سبکی از هنجارهای مسلط بر سبک دوره پیروی کرده است.
ملخص الجهاز:
"جدول توزیع فراوانی گونههای تشبیهات حروفی از لحاظ ساختمان در دیوان شاعران قرن ششم ساختمان تشبیه شاعران قرن ششم تشبیه مفصل تشبیه مؤکد تشبیه مجمل تشبیه بلیغ استعاره 1ـ سنایی غزنوی 20 2 15 5 4 2ـ قوامی رازی 0 2 4 0 0 3ـ سید حسن غزنوی 6 0 0 1 0 4ـ سوزنی سمرقندی 6 0 5 3 4 5ـ انوری ابیوردی 11 3 2 9 3 6ـ فلکی شروانی 4 0 6 0 0 7ـ خاقانی شروانی 26 7 10 20 9 بسامد گونهها 73 14 42 38 20 اگر چنانکه متعارف پژوهشهای آماری در مطالعات سبکشناختی است، بخواهیم بر پایة آمارهای توصیفی به دست آمده از بسامد ساختمان تشبیهات حروفی در دیوان شاعران قرن ششم به پردازش دادهها بپردازیم، ناگزیریم رابطهای تخمینی و البته با تسامح را میان بسامد گونهها (73، 14، 42، 38 و 20) تجویز کنیم.
فشردگی زاویة تشبیه نوع تشبیه 1 مفصل 2 مؤکد 3 مجمل 4 بلیغ 5 استعاره اکنون، توزیع فراوانی تشبیهات حروفی از لحاظ ساختمان، متغیر وابستة پژوهش قرار میگیرد؛ یعنی وجود یا عدم رابطة سبکی میان فشردگی زاویة تشبیه و بسامد ساختمان تشبیهات حروفی دیوان شاعران در گذار زمان (از آغاز تا پایان قرن ششم) که فرضیة پژوهش است، مورد آزمون قرار میگیرد.
در این پژوهش، ویژگیهای مسلط بر سبک شعر قرن ششم، دگرگونی زاویة ساختمان تشبیه در این سبک (سبک دورهای تشبیه)، متغیر مستقل و رابطة آن با بسامد ساختمان تشبیهات حروفی هر شاعر (سبک فردی تشبیه)، متغیر وابسته تعریف و برای اثبات رابطة میان این دو از ضریب همبستگی پیرسون در نرمافزار spss استفاده شد که در آمارهای استنباطی روش پرکاربردی است و دقت بالایی دارد."