خلاصة:
مسئله اعتبار کتاب اّنا انزلناه فی لیللا القدر حسن بن عباس بن حریش رازی مورد اختلاف محـدثان دو مکتب حدیثی قم و بغداد است . محدثان قمی همچون صفار، کلینی و شیخ صدوق اعتبار کتاب را پذیرفته و احادیث آن را در منابع حدیثی خود با دو کاربست متفاوت «اثبات فضائل ائمه »، به ویژه در حوزٔه علم امام و «اثبات وجود امام» نقل کردهاند. در مقابل ، بغدادیان مولف کتاب را ضعیف و کتاب او را یکسر نامعتبر دانسته اند. صفار قمی ماجرای عرضه این کتاب بر امام جوادع را گزارش کرده که احتمالا تایید محتوای آن از سوی امام میتوانست دلیلی قانع کننده در اعتبار آن به شمار رفته باشد. این نوشتار میکوشد ضمن نگاه تحلیلی به محتوای کتاب، داوری رجالیان بغدادی دربارٔه مولف کتاب را بررسی کرده، دلایل احتمالی اختلاف قمیان و بغدادیان دربارٔه اعتبار کتاب را تبیین کرده و درستی ماجرای عرضه آن بر امام را در بوته سنجش قرار دهد.
ملخص الجهاز:
"نـوری طبرسـی ، ١٤١٥ق ، ج ٣، ص ٥١٦)، اما ظاهرا این نظر دست کم دربارة سند حـدیث مـورد بحـث چنـدان درست به نظر نمی رسد؛ چه آنکه اولا نام سهل در میان اسـناد صـفار بـه کتـاب ابـن حریش دیده نمی شود؛٩ ثانیا محمد بن حسن که کلینی کتاب ابن حریش را به واسطة او روایت کرده ، محمـد بـن حسـن بـن طـائی رازی اسـت .
محدثان قمی مانند کلینی و صدوق ظاهرا به دلایلی چون شهرت کتاب نزد قمیان و از همه مهم تـر اعتماد محدثان بزرگ این مکتب ، به ویژه احمد بن محمد بن عیسی اشعری قمـی کـه به سخت گیری در نقل حدیث و رجالپژوهی شناخته می شد، کتـاب ابـن حـریش را قابل اعتماد می دانسته و ازاین رو حجم گسترده ای از احادیث آن را روایت کـرده انـد.
٤. آنچه در آغاز امر به نظر می رسد، آنکه ماجرای عرضة کتاب ابن حریش بر امام جوادع و تأیید صدور آن ، از مهم ترین دلایل در اعتمـاد بـه صـدور آن از معصـوم بوده است ، اما نشانه ها و شواهد متعدد نشان از آن دارد که محمد بن حسن صفار در نقل این داستان ، متفرد است و درستی آن از سوی شماری از محدثان قم ، مانند کلینی و شیخ صدوق و نیز عالمان بغدادی پذیرفته نشده است .
ک : صفار، ١٤٠٤ق ، مقدمة محقق ، ص ١٣) از میان ایشان با توجه بـه طرق دیگر محدثان ، ازجمله کلینی به کتاب ابن حریش ، به نظر می رسـد صـفار ایـن احادیـث را از ابوجعفر احمد بن محمد بن عیسی اشعری قمی روایت کرده است (برای نمونه هایی از نقل مسـتقیم صفار از وی ر."