خلاصة:
عرفان یکی از گرایشهای اصیل در نهاد آدمی است و بعد معنوی انسان را پوشش می دهد.اشتیاق انسان به کمال معنوی باعث توجه جدّی به عرفان گردیده است . امّا از آنجا که عرفان باید از منابع حقیقی خود بهره ببرد و مصون از افراط و تفریط در عمل بوده و مطابق با معیارهای واقعی انسان کامل باشد؛ گاهی و نزد برخی مدعیان سلوک عرفانی دچار کج رویها و خلل گردیده و به عرفان منفی گرایش پیدا کرده است . مقاله حاضر ضمن بیان لزوم و جایگاه رفیع عرفان برای انسان ، منابع اصیل آن را معرفی و بر اساس دیدگاه و سیره عملی عارف بزرگ اسلامی امام خمینی (ره )، معیارهای عرفان مثبت و منطبق با تعالیم اصیل اسلامی و رفتار نبوی و علوی را نشان داده است .
ملخص الجهاز:
"رعایت ظاهر در عین سلوک باطن : یکی از روش هایی که برخی از صوفی مسلکان و مدعیان سلوک معنوی دارند ، (ره ) عدم رعایت ظواهر بوده وفقط به باطن توجه دارند، در حالیکه عرفان امام بر هر دو جنبه ظاهر و باطن تاکید می کند و امام معتقد است که عارف کسی است که بین ظاهر و باطن جمع کرده و همه مراتب را صیانت نماید و در هر مرتبه ای حق آن مرتبه را ادا کند و از دو چشم ظاهر و باطن برخوردار باشد عارف کسی است که ظاهر و باطن قرآن کریم را قرائت و در صورت و معنای وحی و تفسیر و تأویل قرآن تفکر کند و هیچ کدام را قربانی دیگری نکند و در قشر و ظاهر آیات و احادیث توقف ننماید و با هدف گیری باطن بر ظاهر نتازد چه اینکه انحراف در هر مرتبه خروج از صراط مستقیم است و لذا صراط مستقیم را از آن کسی می داند که ظاهر را برای وصول به باطن و حقایق بگیرد و نگاهش به آینه برای شهود جمال محبوب باشد(همو، مصباح الهدایه ،ص ٣٦) لذا به بهانه معنویت و سلوک نباید از علوم ظاهری و حصولی دست کشید و دچار خبط و انحراف شد چنانکه در مفاهیم و اصطلاحات و ظواهر نباید باقی ماند لذا می نویسد:«علم ظواهر کتاب و سنت ، از علومی است که بسیار جلیل القدر و رفیع المنزلت است و آن اساس اعمال ظاهری و تکلیف های الهی و نوامیس شرعی و شرایع الهی است و همان حکمت عملی است که راهی مستقیم به اسرار ربوبی و انوار غیبی و تجلیات الهی است و اگر اعمال ظاهری نباشد، هیچ سالکی به کمالش نمی رسد و هیچ عابدی به مقصودش واصل نمی شود."