خلاصة:
با اصلاح ماده 1130 قانون مدنی در سالهای 61 و 70 و تعیین ضابطهای عام برای
تقاضای طلاق توسط زوجه در صورت عسر و حرج و مشخص کردن پنج مورد به عنوان برخی از
مصادیق آن در تبصره الحاقی سال 81، اکنون موارد در خواست طلاق به دلیل عسر و حرج
توسعه یافته است.قانونگذار عسر و حرج را به وجود آمدن وضعیتی تعریف میکند که
ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن را مشکل سازد، و احراز آن
را توسط دادگاه لازم میداند.در چنین مواردی، دادگاه ابتدا شوهر را اجبار به طلاق
مینماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده
میشود.بررسی رویه قضایی نشان میدهد که از موارد مندرج در تبصره الحاقی سوء رفتار
مستمر زوج و ضرب و شتم زوجه، بیشترین سبب برای تقاضای طلاق بوده است.در این نوشته
ضمن ارائه مفاهیم و مبانی فقهی و قانونی، تعدادی از آرای دیوان عالی کشور که در نقض
یا ابرام آرای محاکم تجدیدنظر صادر شده است، بررسی و تجزیه و تحلیل میشود.
ملخص الجهاز:
به گواهی دادنامه شماره 197 مورخ 23/4/82 صادره از شعبه سیام دیوان عالی کشور، شعبه 1710 دادگاه خانواده تهران باوجود اعتراف تلویحی وکیل زوج مبنی بر ترک خانه و زندگی به دلیل سوء اخلاق و رفتار زوجه و همچنین نظریه داوران مبنی بر عدم حصول سازش، به دلیل پرداخت نفقه زوجه و فرزندانش به شرح فیشهای ارائه شده که این نیز دلیلی بر ترک زندگی خانوادگی است، دعوی زن را مبنی بر تقاضای طلاق، مردود اعلام و وی را ملزم به تمکین از شوهر نموده است.
این رای به رغم اظهار نظر مرکز پزشکی قانونی کرج مبنی بر ابتلای زوج به بیماری هپاتیت B و تحت کنترل بودن وی و همچنین انجام واکسیناسیون برای همسر و فرزندان وی و عدم وجود منعی جهت زندگی مشترک، با استناد به صدور دادنامههای کیفری علیه نامبرده مشعر به سوء رفتار زوج و ایراد ضرب و فحاشی به زوجه و اشاره به نظر داور به موجب دادنامه شماره 379-8/2/81، توسط شعبه سیام دادگاه تجدیدنظر استان تایید شده است شعبه سیام دیوان عالی کشور نیز طی دادنامه شماره 470-2/9/81 رأی مذکور را ابرام کرده است.
(8)-ماده واحده:(یک تبصره به شرح ذیل به ماده 1130 قانون مدنی(مصوب 14/8/1370)الحاق گردید: تبصره-عسر و حرج موضوع این ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد و موارد ذیل در صورت احراز توسط دادگاه صالح از مصادیق عسر و حرج محسوب میگردد: ترک عمدی توسط همسر زوج حداقل به مدت شش ماه بدون عذر موجه اعتیاد مضر به یکی از انواع مواد مخدر استنکاف از پرداخت نفقه و عدم امکان بر الزام او به تأدیه ابتلای زوج و امراض مسری صعبالعلاج یا هر عارضه دیگری که دوام زناشویی، سلامت زوجه را به خطر اندازد.