تهیه نقشه اقلیمی استان کردستان با استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی مقالة

تقسیم‌بندی آب و هوایی و شناخت مهم‌ترین عوامل و عناصر تاثیرگذار بر هر ناحیه یکی مهمترین فاکتورهایی است که می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های محیطی مورد استفاده قرار گیرد. دامنه تحقیقات اقلیمی از جمله تهیه نقشه‌های اقلیمی می‌تواند در مقیاس‌های بزرگ، متوسط، ریز و محلی صورت گیرد که در استان کردستان این تحقیقات بسیار محدود بوده است. در این پژوهش به بررسی ویژگی‌های اقلیمی استان کردستان در یک دوره آماری سی ساله از داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی استان و با استفاده از نرم‌افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی پرداخته شد. پس از کنترل کمی و کیفی داده‌های هواشناسی و رفع نواقص آماری دو عنصر مهم اقلیمی دما و بارش در سطح استان مورد بررسی قرار گرفت و نقشه‌های هم دما، هم بارش و نیز همبستگی دما و بارش با ارتفاع در محیط نرم افزار و با استفاده از روش وزن دهی معکوس فاصله تولید گردید. انطباق درجه حرارت و بارش با مدل رقومی ارتفاع یک همبستگی معکوس و معنی‌داری را بین دما و بارش با ارتفاع در منطقه مورد مطالعه نشان داد. به طوری که با افزایش ارتفاع دما و بارش کاهش پیدا می‌کند. برای طبقه بندی اقلیمی استان از دو روش تجربی دمارتن و آمبروژه استفاده گردید و اقلیم‌های مختلف براساس آنها تعیین گردید. در طبقه بندی دمارتن استان کردستان به چهار نوع اقلیم نیمه خشک، مدیترانه‌ای، مرطوب و بسیار مرطوب تقسیم گردید و در طبقه بندی آمبروژه نیز منطقه به چهار نوع اقلیم نیمه خشک سرد، اقلیم ارتفاعات، نیمه مرطوب سرد و مرطوب سرد تقسیم گردیده است. در پایان برای تهیه نقشه اقلیمی استان کردستان پهنه‌بندی در محیط GIS صورت گرفت و از روش‌های موجود برای انترپولاسیون فضایی و تحلیل فضایی داده های مکانی، از مدل میان یابی وزن دهی معکوس (IDW) استفاده گردید و در نهایت نقشه‌های اقلیمی استان کردستان تولید گردید. نقشه‌های پهنه‌بندی تولید شده بیانگر آن است که بیشترین پهنه استان دارای اقلیم نیمه خشک و مدیترانه‌ای می‌باشد و تنها پهنه کمی از آن در قسمت غرب دارای اقلیم مرطوب و نیمه مرطوب می‌باشد.

Climatic zoning and identifying influential factors and elements in each zone are considered to be the most important factor in environmental planning. Climatic research and climate map can be used in large, medium, small and local scales. Related researches in Kurdistan have been very limited. The present article investigates climatic features of Kurdistan province in a 30 year statistical period using weather stations and Information Technology System software. After qualitative and quantitate control of meteorological data and elimination of statistical deficiencies, two important climatic elements (temperature and precipitation) were investigated across the province. Afterwards, isothermal and isohyetal maps and the correlation between temperature and rainfall with altitude were produced using inverse distance weighting method. Conformity of temperature and rainfall with digital elevation model shows a significant inverse correlation between temperature, rainfall and altitude. So that with an increase in altitude, temperature and rainfall decreases. De Martonne and Embergent methods were used for climatic classification of the province. In De Martonne classification, Kurdistan province was divided into four climates, i.e. arid, Mediterranean, humid and very humid. Embergent method classified the area into four climates, i.e. cold semi-arid, highland climate, cold semi-humid and cold humid. Finally, zoning process was performed in GIS environment and inverse distance weighting method was used for spatial interpolation and spatial data analysis to produce Kurdistan climate map. Resulting zoning maps indicates that semi-arid and Mediterranean climate are dominant and only a small zone in the western parts has humid and semi-humid climate.