تکاپوهای سیاسی ـ اجتماعی ذهبیه از سقوط اصفهان تا برآمدن قاجاریه (1135-1210ق) مقالة

مؤلف: پیروزان، هادی ؛ رنجبر، محمد علی ؛

جستارهای تاریخی بهار و تابستان 1394، سال ششم - شماره 1 التصنيف العلمية - البحثية (Ministry of Science (‎22 صفحة - من 1 إلی 22 )

الکلمات المفتاحية: مشروعیت زندیه شیراز افشاریه قطب الدین نیریزی حکمت معصومیه الهیه ذهبیه ذهبی سیاسی صفوی طریقت شاه کریم خان زند نادر حکومت

خلاصة:

سلسله ذهبیه با داشتن پیشینه حمایت همه سویه از حکومت صفوی (907-1135ق)، به ناگهان با سقوط اصفهان و حوادث پس از آن، از جمله روی کارآمدن حاکمیت افشاریه و زندیه (1149-1209ق)، روبرو گردید. سیر فعالیتهای اجتماعی – سیاسی این سلسله در طول این سال ها، از جمله دوره هایی است که پژوهش روشمند و مستقلی درباره آن انجام نگرفته است. از این رو مسأله اصلی پژوهش حاضر هم ناظر به چگونگی تعامل و سلوک سلسله ذهبیه با حاکمیت سیاسی در طول سالیان مورد بررسی میباشد. پژوهش حاضر درصدد است با استفاده از منابع اصلی و منابع طریقتی سلسله ذهبیه، در روشن شدن این مسأله گامی بردارد. بر اساس یافته های تحقیق، طریقت ذهبیه در دوره افغان ها، در برگرداندن خاندان صفوی بر سریر سلطنت تلاش کرد، در زمان نادر شاه با توجه به سیاستهای مذهبی خاص او، این سلسله به دوران رکود و انزوا رفت. اما در عصر کریم خان با انتخاب شیراز به عنوان پایتخت و ارادت کریم خان به قطب ذهبی عصر خود، این طریقت دوباره اوج گرفت. از اینرو فرایند رفتار ذهبیان در پیوند با مواضع فرمانروائیهای سه گانه –افغانها، افشاریه و زندیه- شکل گرفت. مواضعی که در گستره دوری تا نزدیکی با صفویان نیز معنا می یافت.

ملخص الجهاز:

"٥. ذهبیه در دورة زندیه کریم خان (د: ١١٩٣ ق) که خود شاهد جریانات سال های اخیر بود و از سرنوشت محمود و اشرف افغان و از نفرت مردم بدان ها اطلاع داشت و هم چنـین از سرگذشـت تلـخ نـادر و سیاست مذهبی او برای توجیه مشروعیت در احراز مقام سلطنت و نپـذیرفتن آن از سـوی مردم عبرت گرفته بود، و با توجه به این که هنوز آثار تقـدس خانـدان صـفوی بـاقی بـود، تصمیم گرفت از هر گونه مداخله در دین و اعتقـاد مـردم پرهیـز کنـد. موقعیـت و جـای گـاه خوب محمد هاشم درویـش نـزد کـریم خـان زنـد و درک درسـت او از اوضـاع زمانـه و سیاست های حکومت ، که ناشی از تجارب ارزندة او در امور دیوانی بـود، سـبب شـد کـه موقعیت سلسلة ذهبی در جامعة آن عصر مستحکم شود و خود نیز هرچه بیش تر از احترام و توجه فوق العادة کریم خان زند برخوردار شود؛ تا جایی که مشهور است در هنگامة مـرگ کریم خان بر بالین او حاضر شد و مسئولیت ماترک او را، بنا به خواست شخص کریم خـان ، بر عهده گرفت (خاوری ، ١٣٦٢: ٣٣٨). با روی کار آمدن کریم خان زند و نگاه پـر از تسـامح و تسـاهل مـذهبی او و از سـوی دیگر، علاقة او به پاس داشت رسوم مذهبی ولو به ظاهر، و بـه مسـند ذهبیـه نشسـتن فـرد بانفوذی هم چون محمد هاشم درویش ، که از ارادت کریم خان برخوردار بود، ذهبیه از اختفا بیرون آمد و زمینه های ورود آن به عرصة اجتماعی فراهم شد؛ چنان کـه تـأثیر آن تـا دوران قاجار پا برجا بود."

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول