خلاصة:
منطقة آسیای مرکزی و قفقاز در طول تاریخ، مبدا تحولات مهمی در سطح منطقهای و جهانی بوده است. نظریههای مهم ژئوپلیتیکی در قرون 20 و 21 همگی به این منطقه توجه خاصی داشتهاند. جایگاه ویژة ژئوپلیتیکی این منطقه سبب ظهور چالشهایی برای ساکنان آن و حتی کشورهای همسایه آن شده است. این چالشها را میتوان در زیر عنوان عوامل واگرایی این منطقه به حساب آورد. در این راستا، این نوشتار تلاش کرده است تا به بررسی شاخصهای شکلدهنده به این ژئوپلیتیک شکننده و واگرا بپردازد. این نوشتار که به شیوة تحلیلی- توصیفی نگاشته شده است، به این پرسش اساسی پاسخ میدهد که چه عوامل ژئوپلیتیکی و چگونه مانع شکلگیری همگرایی در منطقة آسیای مرکزی و قفقاز شده است؟ بهنظر میرسد که عوامل ژئوپلیتیکی مانند موقعیت محصور و نداشتن دسترسی، قرارگیری در منطقة حاشیه و تقابل منافع، هویت و ایدئولوژیها سبب شکنندگی در روند ثبات و روابط متقابل نزدیک در منطقه شده و از اینرو، مانع شکلگیری همگرایی در منطقة آسیای مرکزی و قفقاز شده است.
Historically، Central Asia and the Caucasus has been the source of important developments in the regional and global level. The whole geopolitical theories in the 20th century and 21 paid special attention to this area. Geopolitical status of the region has posed challenges for residents and even neighbors of the region. These challenges can be described as the divergence factors. Therefore، this paper tries to investigate the fragile and divergent geopolitical factors in this region. The methodology of this paper is analytical-descriptive. The basic question is that what and how geopolitical factors prevent the formation of regional integration in Central Asia and the Caucasus? It seems that geopolitical factors such as Geo-economy، enclosed position and lack of access، placement in the marginal and the reciprocity of interests، identities and ideologies، made fragile the stability and regional relations of the region. Hence، there has been no convergence in the Caucasus and Central Asia.
ملخص الجهاز:
"8 (BP Statistical Review of World Energy, June (2011), Oil) کشورهای قرقیزستان و تاجیکستان منابع مهم گازی و نفتی ندارنـد؛ امـا منـابع آبـی قابـل توجهی دارند که این منابع به دلیل تبدیل به انرژی الکتریسته اهمیت روزافزونی پیدا کرده انـد و به همین دلیل ، قدرت های منطقه ای چون روسیه و فرامنطقه ای چون آمریکا به طرح هـایی ماننـد حمل و نقل برق به کشورهای آسیای جنوب شرقی توجه نشان داده اند.
2 (BP Statistical Review of World Energy, June (2011), Natural gas) اگرچه آسیای مرکزی و قفقاز یک منطقة محصور در خشکی است کـه بـه آب هـای آزاد جهان راه ندارد؛ اما از نظر داشتن منابع طبیعی به ویژه نفت و گاز و فلزات کمیاب اهمیت بسیار دارد.
تحـت تـأثیر اهمیـت ژئواکونومیکی منطقة آسیای مرکزی و قفقاز و نیـز سـایر کـشورهای حـوزة دریـای خـزر، قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای وارد عرصة رقابت های ژئوپلیتیکی این منطقه شده انـد و ایـن امر گاهی سبب اصطکاک منافع بین قدرت های رقیـب و یـا دشـمن مـی شـود ( & Laruelle .
فرصت هایی مانند برخورداری از منابع عظیم انرژی نفت و گاز و بازار مصرف و سرمایه گذاری قابل توجه در کنـار تهدیـداتی ماننـد دسترسی نداشتن به آب های آزاد و حـضور قـدرت هـای منطقـه ای و فرامنطقـه ای و موقعیـت حدفاصل بین مناطق حساس ژئوپلیتیکی ، تقابل منافع این قدرت ها و تقابل هویتی و ایدئولوژیکی نیروها داخلی و قدرت های خارجی سبب نوعی گسستگی در این منطقة ژئوپلیتیکی شده اسـت ."