خلاصة:
کتیبۀ فرمان کوروش تاکنون اساس پژوهشهای فراوان قرار گرفته، ولی به نقش خدای نبوی بینالنهرینی در این کتیبه از منظر اسطورهشناختی عنایت چندانی نشده است. کتیبۀ فرمان کوروش آسیبهایی دیده و نبو و مردوک تنها خدایانی هستند که نامشان در این نوشته باقی مانده است. خدای نبو، صاحب خویشکاری توکل بر خط، کتابت، خرد، محافظت از کاتبان و تا حدی شادیبخشی، گاه وزیر و گاه فرزند مردوک انگاشته میشد. هدف نگارنده در این مقاله بررسی این موضوع است که چرا کوروش هخامنشی در فرمان (استوانۀ) مشهور خود، که به هنگام فتح بابل دستور نگارش آن را صادر کرد، در کنار نام مردوک از خدای نبو یاد کرده و انگیزۀ کوروش یا کاتبان تحت فرمان او در استفاده از نام این خدا، بهجای نام خدایان دیگر، چه میتوانسته باشد. با این هدف ابتدا به معرفی خویشکاریها و معبد و خاستگاه نبو میپردازیم و سپس نقش او در جاهای مختلف و متون پادشاهی در طول زمان و همچنین اهمیت آمدن نام نبو و مردوک را در کنار یکدیگر ذکر میکنیم. آنگاه به بررسی تقش نبو در استوانۀ کوروش میپردازیم و نتیجه میگیریم که بهاحتمال فراوان نبو، به دلیل جانشینی مردوک، حفاظت از پادشاهی کوروش و جانشینش کمبوجیه، توکل بر خرد و عمر طولانی و شادی و قدرتبخشیدن و مشروعیتبخشیدنبهکوروش وجانشینانشدر اینکتیبهبهجایگاهدوم پس از مردوک دست یافته است.
Many studies have been accomplished on the subject of Cyrus Cylinder inscription، but mythological role of Mesopotamian Nabu on this cylinder has not been properly studied. The Cylinder is damaged on some parts and Nabu and Marduk are the only remained god-names in the inscription. Nabu was the god of writing، wisdom، and to some extent happiness who protected scribes and was believed to be the Marduk’s minister or son. The authors’ aim، in this article is to understand why Cyrus had Nabu be mentioned beside Marduk in his famous cylinder which was ordered to be carved on his peaceful triumph over Babylonia، and why no other god-name was inscribed there. Therefore، Nabu’s function، temple and origin are initially studied and then his different roles in kings’ inscriptions in different times and places، and also the importance of attendance of Marduk and Nabu beside each other are studied. Finally، Nabu will be analyzed in Cyrus Cylinder and it will be made clear، as the result، that Nabu had probably an important role in the said inscription as Marduk’s son and heir، and the one who empowered and protected kingdom of Cyrus and his successor، Cambyses، relying on wisdom، longevity and happiness.
ملخص الجهاز:
"بنابراین نتیجه میگیریم که کوروش به این دلایل از نام نبو در کنار نام مردوک در این کتیبه استفاده کرده است و نقش نبو در این کتیبه این موارد میتواند باشد: ١ـ اهمیت بخشیدن به مردوک و پسرش نبو به جای خدای سین نبونئید برای ایجاد صلح و آرامش در محل تازه فتح شده و کسب رضایت بابلیان و برگرداندن باورهای آنان به همان حالت کهن ؛ ٢ـ مشروعیت بخشیدن به کوروش و جانشینش در پادشاهی بر آن سرزمین از طریق مشابهت با این دو خدای پدر و پسر؛ ٣ـ یادآوری نام فرزند شاه که پس از نام شاه آمده با درنظرگرفتن این مطلب که نبو در اینجا فرزند مردوک است و از چنین الگویی برای آوردن نام فرزند شاه پس از نام خود شاه استفاده شده است ؛ ٤ـ تضمین دستیابی به عمر طولانی و به ویژه شاد به دلیل همکاری این دو خدای پدر و پسر؛ ٥ـ مردوک درک عمیق میبخشید و نبو نیز خدای خرد و کوروش در تاریخ مشهور به خردورزی و صفات نیک است ، پس باید از نام مردوک و نبو همزمان به نشانۀ خرد استفاده میکرد؛ ٦ ـ این دو خدای پدر و پسر شاه خدایان هستند و بر آنان حکومت میکنند، همان گونه که باید کوروش و فرزندش بر مردم حکومت کنند و بدین ترتیب عمل مشروعیت بخشی بر پادشاهی کوروش در بابل صورت می گیرد و این پادشاهی توجیه میشود."