خلاصة:
هدف: تحقیق حاضر با هدف شناسایی و اولویتبندی عوامل مؤثر در مسئولیتگریزی دانشجویان با رویکردی به عملکرد کارکنان، مدیران و استادان به عنوان برنامههای درسی پنهان از دیدگاه دانشجویان انجام گرفت. روش: روش تحقیق از نظر اهداف، کاربردی و به لحاظ شیوۀ جمعآوری اطلاعات توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعۀ آماری کل دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم در نیمسال اول سال تحصیلی 93-92 و نمونۀ آماری شامل تعداد 320 نفر از آنان بودند که بر اساس جدول برآورد حجم نمونه از روی حجم جامعۀ مورگان وکرجسی به شیوۀ تصادفی طبقهای انتخاب شدند. برای جمعآوری اطلاعات از پرسشنامۀ محققساخته حاوی تعداد30 مؤلفۀ بستهپاسخ در طیف پنج درجهای لیکرت با پایایی 86/0 مطابق آلفای کرانباخ و برای تجزیه و تحلیل دادهها علاوه بر روشهای آمار توصیفی از آزمون استنباطی T تک گروهی استفاده شده است. یافتهها: نتایج نشان داد احساس نوعی خویشاوندنوازی و تبعیض، تعارض در گفتار و کردار کارکنان و مدیران، تأکید بر ارائۀ اطلاعات به جای فعالیت یادگیرنده(دانشجو) در نظام آموزشی، ضعف الگوهای علمی و مدیریتی در دانشگاه، غالب بودن فرهنگ تلاش برای رفع مشکلات فردی به جای گروهی، وفادار نبودن کارکنان و مسئولان به قول و قرارها، فردی بودن نحوۀ تصمیمگیری مدیران، به ترتیب از اولویتدارترین عوامل مؤثر در مسئولیتگریزی شناخته شدند. نتیجهگیری: مسئولیتپذیری یا مسئولیتگریزی محصول نحوۀ عملکرد، رفتار و کردار کارکنان، استادان و مدیران دانشگاه به عنوان برنامۀ درسی پنهان است.
ملخص الجهاز:
"٠٣ در رتبۀ سوم قرار دارد و ضعف الگوهای علمی و مدیریتی در محیط دانشگاه، غالب بودن فرهنگ تلاش برای رفع مشکلات فردی به جای گروهی، وفادار نبودن کارکنان و مسئولان به قول و قرارها، فردی بودن نحوة تصمیم گیری مدیران دانشگاه، بیتوجهی به حقوق فردی و اجتماعی دانشجویان در دانشگاه، هزینه کردن بدون برنامۀ مدیران و مسئولان، بیتوجهی اساتید به فعالیت یادگیرنده در ارزشیابی پایانی به ترتیب در رتبه های چهار تا ده قرارگرفته اند از دیدگاه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم ، مؤلفه های ضعف اعتقادات مذهبی در بین متولیان امور اجرایی، وجود مشکلات عدیدة اجتماعی برای دانشجویان، غالب بودن پدیدة مدرکگرایی در دانشگاه، پایین بودن حس مسئولیت پذیری مدیران وکارکنان و اساتید، تفویض نشدن بخشی از مسئولیت آموزشی به دانشجویان، آشنا نبودن دانشجویان با عواقب کارها، تمرکز و بالا بودن سطح بروکراسی در مدیریت دانشگاه، مشارکت ندادن دانشجویان در کارهای گروهی مانند انجمن ، بسیج ، دخالت ندادن دانشجویان در تعیین سرنوشت مسائل مختلف فرهنگی، سیاسی و ...
نتایج نشان داد: از دیدگاه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی قم ، وجود نوعی تبعیض در برخورد با دانشجویان، وجود نوعی تعارض در گفتار وکردار کارکنان و مدیران، تأکید نظام آموزشی بر ارائۀ اطلاعات توسط اساتید به جای فعالیت یادگیرنده(دانشجو) در کسب دانش و ضعف الگوهای علمی و مدیریتی در محیط دانشگاه، غالب بودن فرهنگ تلاش برای رفع مشکلات فردی به جای گروهی، وفادار نبودن کارکنان و مسئولان به قول و قرارها، فردی بودن نحوة تصمیم گیری مدیران دانشگاه، بیتوجهی به حقوق فردی و اجتماعی دانشجویان در دانشگاه، هزینه کردن بدون برنامۀ مدیران و مسئولان، بیتوجهی اساتید به فعالیت یادگیرنده در ارزشیابی پایانی به ترتیب از مهم ترین عوامل مؤثر در مسئولیت گریزی دانشجویان دانشگاهها هستند که در رتبه های اول تا دهم قرارگرفته اند."