خلاصة:
هدف این مقاله ، ترسیم ماهیت مبارزه و قلمروهای تربیتی ابعاد مبارزه بر اساس آموزههای اسلامی است . در این مقاله به روش تحلیلی استنتاجی ابتدا عوامل مفهومی مشترک در مبارزه و تربیت توصیف ، و سپس بر اساس مفهوم مبارزه، ابعاد و قواعد آن تحلیل ، و سپس بر اساس توصیف و تحلیل ، قلمروهای تربیتی مبارزه تبیین ، و تربیت جهادی استنتاج شد. نتایج این پژوهش نشان میدهد که زوایای پنهان مبارزه و جهاد به علت توجه به معنای ظاهری جهاد در جنگ و قتال ، مغفول مانده است ولی میتواند به عنوان برنامه ای تربیتی مطرح شود. میدان نبرد در مبارزه، میدان تربیت ابعاد وجودی انسان است . مبارزه در بعد درونی ، قلمروی تربیت اخلاقی انسان و مبارزه در بعد بیرونی و در بستر اجتماع ، قلمروی تربیت اجتماعی او را فراهم میکند. لزوم هماهنگی در بعد درون و بیرون ، مرحله بالاتری از تربیت را برای انسان فراهم میکند که تربیت جهادی است . توجه به عناصر و قواعد مشترک در مبارزه، که شامل هجوم ، دفاع ، هجرت و تقیه است ، هر کدام موقعیت تربیتی متفاوتی را برای رشد انسان فراهم میکند.
ملخص الجهاز:
"در قرآن به ضرورت آماده کردن سلاح برای میدان نبرد و با هدف ترساندن دشمن اشاره شده است : «و شما (ای مؤمنان) در مقام مبارزه با آن کافران خود را مهیا کنید و تا آن حد که بتوانید از آذوقه و تسلیحات و آلات جنگی و اسبان سواری زین کرده برای تهدید و تخویف دشمنان خدا و دشمنان خودتان فراهم سازید و نیز برای قوم دیگری که شما بر (دشمنی ) آنان آگاه نیستید (مراد منافقانند که ظاهرا مسلم و باطنا کافر محض هستند.
مبارزه ای که انسان در میدان نبرد درونی خود و با دشمنی های نفس اماره و شیطان انجام میدهد از مبانی اصلی تربیت اخلاقی و در این قلمرو مفهوم مییابد.
قلمروهای تربیتی مبارزه درونی مبارزه بیرونی تربیت اخلاقی تربیت اجتماعی تربیت جهادی نتیجه گیری اگر موضوع تربیت انسان، و هدف از تربیت ، فراهم کردن زمینه رشد و تکامل و غایت تربیت ربوبی شدن انسان باشد، برنامه تربیت بدون در نظر گرفتن ماهیت انسان و جایگاه او در نظام جهان و توجه به شئون گوناگون نفس فراهم نمیشود.
هم چنین در نظام آفرینش ، انسان موجودی جدا و بدون تأثیر و تأثر از غیر، مبارزه در بعد درونی زمینه تربیت اخلاقی انسان را فراهم میکند که انسان در حوزه فردی با موانع درونی خود مبارزه کند و مبارزه در بعد بیرونی ، برنامه ای برای تربیت اجتماعی انسان است که انسان نسبت به جامعه خویش و رفع موانع این حوزه وارد میدان مبارزه شود."