خلاصة:
از کلمۀ شهید در آیات متعددی از قرآن کریم یاد شده است که تمامی آن ها به یک معنا نیستند. آنچه در عرف فرهنگ اسلامی امروز معمولا از این لغت به ذهن می رسد، کسی است که در راه خدا کشته شود. حال آن که شهید در این معنا در قرآن کریم به کار نرفته است و از شهدا با تعبیر «کشته شدگان در راه خدا» یاد شده است . بنابر این در این نوشتار برای فهم بهتر آیاتی از قرآن کریم که کلمۀ «شهید» و مشتقاتش در آن به کار رفته ، وجوه مختلف معنایی و مصادیق این کلمه با استفاده از منابع تفسیری و کتاب های مرتبط علوم قرآنی از قبیل مفردات ، وجوه و نظایر و ... به روش کتابخانه ای مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته و نشان داده شده است که در قرآن کریم «شهید» و مشتقات آن به همان معانی لغوی کلمه یعنی «حاضر»و«گواه »به کاررفته است ودرواقع وجوه معنایی ذکرشده همگی مصادیق مختلفی برای این کلمه است و نه معانی جدیدی برای آن .
ملخص الجهاز:
وجوه معاني کلمۀ شهيد کلمۀ «شهيد» و نيز جمع آن «شهدا» و «اشهاد» و به طور کلي ماده «ش، ه ، د» و مشتقات آن با ساختارهاي مختلف اعم از فعلي و اسمي در قرآن کريم به کار رفته است که هر يک به ظاهر معنايي متمايز از ديگري دارد٢ و از اين رو کتابهاي وجوه و نظاير به بيان معاني آنها پرداخته اند.
همچنين هنگام وقوع طلاق حضور دو شاهد عادل ضروري دانسته شده است : ﴿و أشهدوا ذوي عدل منکم و أقيموا ال شهادة لله ؛٣ و دو تن ]مرد[ عادل را از ميان خود گ واه گ يريد، و گ واهي را براي خدا به پا داريد﴾ از اين رو، مي توان گفت که شهادت به اين معنا که در کتابهاي وجوه و نظاير از آن نام برده شده ،٤ مصداقي از حضور است و معناي جديدي براي کلمۀ شهيد يا شهادت نيست .
شهادت بر وصيت يکي ديگر از موارد کاربرد ماده ء «ش، ه ، د» در قرآن کريم ، در موضوع وصيت است که خداوند به مسلمانان فرمان مي دهد تا اولا هنگام مرگ وصيت کنند و براي اين وصيت نيز دو نفر شاهد عادل را گواه بگيرند تا ضامني براي اجراي آن پس از مرگ آنان باشد.
کشتۀ در راه حق در برخي از کتابهاي وجوه و نظاير، منظور از کلمۀ «الشهداء» را در آيۀ ۶۹ سورٔە مبارک نساء و نيز ۱۹ حديد که از نظر مضمون نيز به يکديگر نزديک اند، کساني دانسته اند که در راه خدا به دست کافران کشته مي شوند٧ در حالي که پيش تر بيان شد که در قرآن کريم از اين افراد با عبارت ﴿الذين قتلوا في سبيل الله ﴾ ياد شده است .
(
, 
, 
)
