خلاصة:
از آنجا که در ارتباط ایمان و عمل بین متکلمان مذاهب اسلامی ، اختلاف نظرهایی صورت گرفته ، در این نوشتار نوع ارتباط و تاثیر آن ها بر یکدیگر، و نقش عمل صالح در تثبیت ایمان از منظر امام علی ع مورد بررسی قرار گرفته است . کاوش در کشف این رابطه ، در تبیین ماهیت ایمان نقشی ویژه دارد. از نظر حضرت ، ایمان امری تشکیکی است . تاکید برخی از روایات بر مقام عمل ، ناظر به تاثیرگذاری عمل در کسب مراتب برتر ایمان و سعادت دنیوی و اخروی مومنان است . میان عمل و ایمان دو گونه رابطه مفهومی و عینی قابل تصور است که یکی عمل را جزء مفهوم ایمان گرفته و دیگری با اعتقاد به عدم جزئیت عمل در ایمان ، قائل به رابطه عینی بر اساس تلازم خارجی است . سپس از ملاک های ارزیابی میزان ایمان ، سخن به میان آمده است . راهکارهای امام در انجام اعمالی که باعث تثبیت ایمان در قلب انسان می شود، از دیگر مباحث طرح شده در این پژوهه است . دستاورد این مقاله ، بازخوانی و ارائه روشن این دیدگاه از منظر امام علی ع است که «ایمان »، تنها حقیقتی معرفت شناختی ویاروان شناختی نیست ،بلکه «ایمان ،گرویدن بامعرفت وشناختن به دل و اعتراف به زبان و انجام دادن با اعضاء است .»
ملخص الجهاز:
"هاشمی خویی ، میرزا حبیب الله ؛ منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه ، مترجمان: حسن حسن زاده آم ی ل ، مح دمباقر کمره ای، ابراهیم م ق قح ماینجی ، ت رهان: ن رش الاسلامیه ، چاپ چ اهرم، ۱٤۰۰ ق؛ ج ۲۱، ص ۱۹۳.
«کیف و قد ادخل فی الاسلام الیقین ، و لو کان الیقین جزء من الاسلام لم یکن الم انفق مس امل ، مع أنهم یعدون من الم لسمین فی عصرالنبی صلی الله علیه و آله و الص احبة علی وجه الیقین » با توجه به این که ائمه نورواحدند: س ن خ امام صادق ع به جانب جابر : م ی سلج ، م دمح باقر الإیمان و الکفر، ترجمۀ ب احرالأونار دلج ٦٤، ترجمۀ ع اطردی قوچانی ، ت رهان: ن رشعطارد، چاپ اول، ۱۳۷۸ش؛ ج ۱، ص ۳۲۲.
۳ امام علی ع به مالک اشتر سفارش می کند که در رفتار و عمل خود، با تسط ل بر خواهش های نف اسنی و ت کر لذایذ دنیوی، به گونه ای عمل کدن که نفس سر ش ک ، الهی تربیت شود و در مقابل پذیرش فرمان های الهی رام گردد و در مقابل خداوند تسم یل باشد، که این تسم یل و پذیرش، همان ایمان مسرقت و ت یبثت یافته است .
هاشمی خویی ، میرزا حبیب الله ؛ منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه ، مترجمان: حسن حسن زاده آم ی ل ، محدم باقر ک رمه ای، ابراهیم م ق قح ماینجی ، ت رهان: نرش م ه بتک الاسلامیه ، چاپ چ اهرم، ۱۴۰۰ق."