خلاصة:
بارانهای فوقسنگین و سیلآسای غیرطبیعی در مناطق خشک و کمباران و با پوشش گیاهی تنک در اغلب موارد به رخداد سیلابهای سنگین و پیشبینیناپذیر منجر میشوند و همهساله خسارات سنگینی در بخشهای تأسیسات زیربنایی، عمرانی و کشاورزی برای مناطق نیمۀ جنوبی کشورمان برجای میگذارند. سیلاب از مهمترین بلایای طبیعی است که خسارات آن به انسان از سایر مخاطرات نظیر خشکسالی و قحطی بیشتر است. اعمال سیاستهای جدید در خصوص مدیریت کاربری اراضی و توسعۀ مناطق مسکونی دور از حریم رودخانه بهمنظور کاهش آثار تخریبی سیل امری ضروری است. در این تحقیق به بررسی همدیدی و ترمودینامیکی بارش سنگین 104 میلیمتری منجر به سیل مخرب 23 اسفند 1392 برابر با 14 مارس 2014 شهرستان بندرعباس پرداخته شد. ابتدا از طریق دادههای ایستگاههای زمینی بارش مذکور شناسایی و سپس با استفاده از دادههای جو بالا و ترسیم نقشههای مربوط به بارش سنگین بندرعباس تحلیل شد. وجود کمفشار سودانی با محور جنوب غربی-شمال شرقی بر روی جنوب ایران و در ترازهای میانی و بالایی جو گسترش ناوه بسیار عمیق با محور شمالی-جنوبی بر روی ایران، عراق، عربستان و دریای سرخ و قرار گرفتن منطقۀ تحقیق در جلو ناوه، حرکات قائم بالاسو در تمامی سطوح که موجب صعود هوا و ناپایداری شده و مقادیر تاوایی که گویای جریان واگرایی و چرخندی هوا برای تمامی سطوح جو است و واقع شدن منطقه در سمت چپ خروجی هستۀ رودباد، موجب تشدید ناپایداریها و ایجاد شرایط باروکلینیک برای شهرستان بندرعباس شده است. از لحاظ منابع رطوبتی در سطوح 1000 و 850 هکتوپاسکال دریای عرب و عمان، و در ترازهای 700 و 500 هکتوپاسکال دریای سرخ، خلیج عدن و خلیج فارس، منابع اصلی تقویت و تأمین رطوبت بارش فوقسنگین بندرعباس بودهاند.
ملخص الجهاز:
عامل اصلی بـارش هـای سـنگین و سـیل زا در جنـوب غـرب ایـران حضور ناوة عمیق در تراز بالا (به طوری که محور ناوه به سمت جنوب تا جنوب دریـای سـرخ کشـیده شود) است ؛ کم فشار دینامیکی مدیترانه ای حین حرکت به سوی شرق و جنوب شرق ، با تزریق هـوای سرد به کم فشار منطقۀ سودان ، سبب دینامیکی شدن این کم فشار شده و سامانۀ ترکیبی موسـوم بـه مدیترانه ای-سودانی تشکیل میشود که نمونـه ای از بـرهمکنش تـودة هـوای قطبـی بـا تـودة هـوای حاره ای است که بارش های شایان توجهی در ایران بـه همـراه دارنـد [٥].
مخاطره آمیزترین بارش ها در سواحل جنوب و جنوب شرقی کشور، مربوط به توفان های دریـایی گونو و فت در خرداد سال های ١٣٨٦ و ١٣٨٩ بوده است [٣،٩]؛ بـه طـوری کـه کـه در روز ١٤ خرداد با نفوذ سیکلون حاره ای از روی اقیانوس هند و دریای عرب و نزدیک شـدن بـه سـواحل جنوب شرقی موجب رخداد بارش های سنگین و مخاطره آمیزی شـدند و در مقایسـه بـا سـامانۀ کم فشار ورودی به منطقۀ تحقیق در روز ١٤ مارس ٢٠١٤ بسیار قویتـر بودنـد؛ امـا در هـر دو توفان دریایی و کم فشارهای نفوذی از روی خشکی در منـاطق جنـوبی ایـران ، دریـای عـرب بـا حجم بیشتر انتقال رطوبت به درون سامانه های ناپایدار تأثیر بسزایی در تقویت بارش های شدید داشت .
M,Jessen (2005),Analysis of heavy rainfall events in North Rhine–Westphalia with radar and rain gauge data, Atmospheric Research, 77:337–346.