خلاصة:
مفهوم فرصت طلبی از دیرباز به طور خاص مورد توجه بسیاری از متفکران اجتماعی بوده است . در یک نگاه دقیق ، فرصت طلبی به عنوان یک پدیده ی چند علتی، چند بعدی و چند دلالتی به نابهنجاریهای اجتماعی که میتواند باعث تخریب نظام اخلاقی جامعه شود، مربوط میشود. نگاهی دقیق به ادبیات موضوع نشان میدهد که برخی پژوهشگران در پی تبیین اجتماعی پدیده ی فرصت طلبی هستند، درحالیکه بعضی دیگر در پی تبیین آن با تعیین - کننده هایی چون انتخاب های فردی میباشند. این یک مفروضه است که این انتخاب ها صرفا در یک خلاء اجتماعی، سیاسی و فرهنگی صورت نمیگیرد و انواع تعیین کننده های زمینه ای چون سن ، جنس ، وضعیت تاهل ، طبقه اجتماعی و اشتغال از یک طرف و متغیرهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی از سوی دیگر، بر آن تاثیر گذارند. این تحقیق در پی مطالعه پیمایشی فرصت طلبی و تعیین کننده های آن در میان شهروندان ٢٠ سال به بالای اصفهان (٣٨٤=n) است . مطالعات در این زمینه نشان میدهد هرچه میزان دینداری، انسجام اجتماعی و سرمایه اجتماعی در جامعه بیشتر باشد، میزان فرصت طلبی در جامعه کاهش مییابد و از سوی دیگر هرچه میزان آنومی و فردگرایی در جامعه بیشتر باشد، میزان فرصت طلبی نیز افزایش مییابد. همچنین با توجه به نتایج تحقیق میتوان اذعان داشت که فرصت طلبی بر حسب سن شهروندان متفاوت است ، حال آن که جنسیت و وضعیت تاهل هیچ گونه تاثیری بر گرایش افراد به سمت رفتارهای فرصت طلبانه ندارد و طبقه اجتماعی، سرمایه اجتماعی، دینداری، فردگرایی و انسجام اجتماعی و آنومی رابطه معنیداری با فرصت طلبی دارند.
ملخص الجهاز:
"همچنین با توجه به نتایج تحقیق میتوان اذعان داشت که فرصت طلبی بر حسب سن شهروندان متفاوت است ، حال آن که جنسیت و وضعیت تأهل هیچ گونه تأثیری بر گرایش افراد به سمت رفتارهای فرصت طلبانه ندارد و طبقه اجتماعی، سرمایه اجتماعی، دینداری، فردگرایی و انسجام اجتماعی و آنومی رابطه معنیداری با فرصت طلبی دارند.
همچنین با توجه به اینکه رگه های اخلاق را می توان در تمام زمینه های اجتماعی مشاهده کرد و به تعبیری نظیر قوت لایموتی است که بدون آن جوامع قادر به ادامه ی زندگی نخواهند بود (امیل دورکیم ، ١٣٥٩)؛ و با توجه به این که نقش بیبدیل و بارز اخلاق ، ایجاد تعادل و هماهنگی میان فرد و جامعه است (کلانتری، ١٣٨٥: ٦٠)؛ از دیدگاه جامعه شناسانه می توان اذعان داشت که فرصت طلبی یکی از عواملی است که در عین حال که میتواند در چارچوب یک نظام اخلاقی مفید واقع شود، میتواند اصول اخلاقی یک جامعه را تضعیف کند.
بنابراین با پژوهشی که در این زمینه در شهر اصفهان به عنوان مورد مطالعه صورت گرفته ، امید است بتوان به شناخت بیشتری نسبت به فرصت طلبی و زمینه های بروز آن در روابط اجتماعی و رابطه آن با نظام اخلاقی جامعه و جوانان دست یافت .
حال میتوانیم از درون تئوری های مطرح شده نتایج زیر را به طور خلاصه مطرح کنیم : الف ) عوامل مؤثر در سطح کلان در این سطح فرصت طلبی نیز از خانواده آنومی (آشفتگی اجتماعی) محسوب میشود."