خلاصة:
ردهشناسی شاخهای از زبانشناسی است که به مطالعۀ شباهتهای ساختاری بین زبانهای مختلف بدون درنظر گرفتن پیشینۀ آنها میپردازد. تاکید مطالعات ردهشناختی بر همگانیهای زبانی میباشد. مؤلفههای بیستوچهارگانه درایر یکی از همگانیهای اساسی در مطالعۀ ترتیب واژه است. در پژوهش پیشرو با تاکید بر این مسأله که ردهها هرگز قطعی نخواهند بود، به مشخص کردن ردۀ زبان گیلکی بیهپسی و مقایسۀ آن با زبان فارسی پرداختهایم. براساس این تحقیق میتوان گفت زبان گیلکی دارای شانزده مؤلفه از زبانهای فعل پایانی قوی (فعل پس از مفعول) و شانزده مؤلفه از زبانهای فعل میانی قوی (فعل پیش از مفعول) میباشد. شاید بتوان گیلگی بیهپسی را به گروه زبانهای فعل پایانی قوی نسبت داد که بهعلت ترتیب آزاد واژه در برخی از مؤلفهها در حال گذار و تغییر به سوی گروه فعل میانی قوی است. میتوان انتظار داشت زبان گیلکی نیز بهمانند زبان فارسی بهعلل مختلف در این مرحلۀ گذار قرار دارد.
ملخص الجهاز:
"هدف از مطالعة رده - شناختی ترتیب واژه در زبان مورد نظر به منظور تعیین این حقیقت است که آیا گویش گیلکی بیه پسی به ردٔە زبانی فعل میانی تعلق دارد یا فعل پایانی؟ این تحقیق به لحاظ ماهیت و روش از نوع همبستگی است و ساخت های مختلف در پیکرٔە مورد نظر براساس مؤلفه های ٢١گانة درایر مورد بررسی قرار میگیرد.
۲. پیشینۀ تحقیق جامع ترین اثر ایرانی در این زمینه »رده شناسی زبان های ایرانی« توسط دبیرمقدم )١٣١٢( میباشد که در آن اثر ارزشمند زبان های فارسی، بلوچی، دوانی، لارستانی، وفسی، کردی، اورامی، لکی، دلواری و نائینی به لحاظ مولفه های رده شناختی ترتیب واژه همبستگی بیشتری با ردٔە زبانی فعل – مفعول قوی )فعل میانی( را از خود نشان میدهند.
به این ترتیب میتوان نوعی سلسله مراتب را در ارتباط با سادگی فراگیری و پردازش بندهای موصولی ارائه داد: فاعل > مفعول مستقیم > مفعول غیر مستقیم > مفعول گروه اضافه منصوری)١٣١١: ١١٦( در بررسی مجهول در زبان فارسی بر پایة رده شناسی زبان به این نتیجه دست یافت که مجهول بینشان در زبان فارسی امروز با فعل کمکی “شدن “ شکل میگیرد، ولی در عین حال شیوه های دیگری دربیان مجهول وجود دارد که جالب توجه است و زبان فارسی امروز برخلاف فارسی باستان و میانه فاقد مجهول ساختواژی است .
پس با این تفاسیر شاید بتوان گیلگی بیه پسی را به گروه زبان های فعل پایانی قوی نسبت داد که به علت ترتیب آزاد واژه در برخی از مؤلفه ها میتواند در حال گذار و تغییر به سوی گروه فعل میانی قوی باشد که در جدول دوم نسبت به مورد فعل پایانی قوی ١ درجه بالاتر است ."