خلاصة:
گروههای حرف اضافه در نظریهپردازیهای نحوی جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده است. در دستور نقش و ارجاع این گروهها به سه دستة افزوه، نشانگر موضوع و موضوع- افزوده تقسیم میشوند. دردستة اول، این گروهها به عنوان ادات ایفای نقش مینمایند.در دستة دوم، گروه حرف اضافه یکی از موضوعهای محمول میباشد. در دستة سوم، حرف اضافه، نشانگر موضوع برای محمول است اما بر معنای بند نیز میافزاید. نوشتار حاضر نشان میدهد که گروه حرف اضافهای در زبان فارسی دارای کارکردهای مختلفی است و علاوه بر نقش ادات میتواند به منزلة نشانگر موضوع در ساختهای دو مفعولی و گاهی به عنوان مفعول مستقیم و برخی نقشهای دیگر به کار رود. در این جستار گروههای حرف اضافهای نشانگر موضوع با توجه به افعالی که با آنها تظاهر می یابند به ده دسته تقسیم شدند. گروه حرف اضافهای همراه با فعلهای ناگذر حرکتی، گروه حرف اضافهای مکانی و غیر مکانی همراه با فعل ربطی و گروه حرف اضافهای در ساختارهای فعل سبک فارسی، از دیگر مواردی میباشد که در این پژوهش مورد بررسی قرارگرفت.
ملخص الجهاز:
"٢. ٣ طبقه بندی گروه های حرف اضافه ای در دستور نقش و ارجاع در نظریة دستور نقش و ارجاع گروه های حرف اضافه ای بر اساس ایـن کـه شـامل حـروف اضافة محمولی یا غیر محمولی بشوند در دو مقوله قرار می گیرند: حروف اضـافه محمـولی (predicative prepositions) مانند محمول ها عمل می کنند، یعنی اطلاعات معنایی اساسی ، هم برحسب معنی خود و هم برحسب موضوعی که به دنبال آن ها می آید، برای بندی که در آن ظاهر می شوند، فراهم می کنند.
در هر نمونه گروه اسمی که قبل از آن (به ) قرار گرفته ، با وجود تغییر در نقـش ، در بـاز نمـون معنایی ، موضوع نخستین برای محمول پایانی می باشـد: در زبـان فارسـی ، حـرف اضـافه و گروه های حرف اضافه ای که در این دسته قرار می گیرند، با توجه به معنی و مفهوم محمول تعیین می شوند و معمولا بر ین م ناست که کار فعل از چـه جهـت بـه چـه جهتـی توجـه داشته است .
این گروه ها را نیز می توان در دسته نشانگر موضوع قرار داد، زیـرا حـرف اضـافه آن هـا توسط محمول تعیین می شود و گروه اسمی پس از آن ها نیز موضوع مرکز می باشد ولی در این جمله ها گروه حرف اضافه ای را می توان برخلاف قسمت های قبلی ، موضـوع مسـتقیم مرکز درنظر گرفت ، زیرا درجایگاه فرانقش ، یعنی اثرپذیر قرار گرفته است ."