خلاصة:
براساس آموزه های دینی، مقوله تحدیث به معنای گفت وگوی ملائک با پیـامیر یـا امـام یا فرد دیگر است . این مقوله از زمان پیامبر(ص )مطرح بوده و میتوانسـته در مـواردی، منبـع علـوم ایشـان تلقی شود. این که بعد از پیامبر(ص ) کسی به وحی نبوت دسترسی ندارد در جامعه اسلامی معـادل امننـاع دسترسی به منابع علم الهی تلقی شده بود و هرگونه دعوی علم الهی و غیر کسبی معادل دعـوی نبـوت معرفی میشد. ائمه با استفاده از آموزة تحدیث به شیعیان آموختند که مانعی نـدارد کسـی نبـی نباشـد؛ ولی از منابع علم الهی از طریق غیر عادی دسترسی پیدا کند. روشن اسـت کـه ابعـاد ایـن موضـوع بـه تدریج مورد توجه شیعیان قرار گرفت و گفتمانی شیعی پیرامون علم الهی ائمه را سـامان داد. البتـه ایـن آموزه در دوران صادقین -علیهم السلام -با مشکلات و مخاطراتی روبـرو بـود کـه بـا هـدایت امامـان مهار شد و متقابلا ائمه ، تلاش کردند که در میان شیعیان ، این آموزه با برداشتی غلوآمیز تفسیر نشود.
ملخص الجهاز:
"(ص ) مقولۀ تحدیث و سابقۀ آن در زمان پیامبر گزارش هائی در دست است که نشان میدهد پیامبر(ص )، گاهی سـخن از وجـود افـرادی در امت های گذشته کرده اند که ملائک با ایشان صحبت میکرده اند ولی ایشان نبی نبوده اند 1 و گزارشی از ابوهریره در دست است که پیامبر(ص ) فرموده اند در امت های قبلی برخی محدث بوده اند 2 در نقلی پیامبر(ص ) اضافه کرده اند که این ها نبی نبوده اند 3 و نظیر همـین مضـمون از عایشه نیز نقل شده است 4 و درگزارشی از ابوسعید خدری آمده پیامبر(ص ) فرمودند درهر امتی ابوعبدالله محمدبن اسماعیل بخاری جعفی(١٤٢٢)، صحیح البخاری،تحقیق محمد زهیربن الناصر، ج ٤، بیروت : دار طوق النجاه ، ص ٢٠٠.
2 ایـن گزارش نشان میدهد که شیعیان به تدریج از وجود قرائت اهل بیت مطلع شده اند چنانچـه حکم نیز همین قرائت را از امام سجاد دریافته بود و به برخی از شیعیان ، اصل وجود آیه را اطلاع داده بود و حمران نیز همین موضوع را از امام باقر(ع ) پرسش کرده و شنیده بود و امثال ایشان به تدریج متوجه شده بودند به جز انبیاء گروه دیگری که امامان محدث باشـند نیـز بهره هایی از علوم الهی دارند و این را دریافته بودند که میان نبوت با محدث بـودن تفـاوت هست و در صدد بودند که معرفت خود را در این باب افزایش دهند."
(
, 
, 
)
