خلاصة:
یونس بن بکیر از موالیان شـیعه در سـیره نگـاری اسـت و بـا کسـب دانـش هـای مرسـوم سدة های آغازین اسلامی همچون حدیث ، فقه و سیره پیامبراعظم (ص ) موقعیت علمی خود را تثبیـت کرد و توجه طالبان دانش را به سوی خود جلب نمود. وی با بهـرهگیـری از یافتـه هـای علمـی و نقـل احادیث نبوی از استادش ابن اسحاق و دیگران ، کتابی در باب مغازی رسـول خـدا(ص ) تـالیف کـرد. کتاب او در میان محدثان و سیره نگاران پس از او مورد استفاده قرار گرفت . در این مقاله به شخصـیت و جایگاه علمی و مذهب وی و نیز قالب اصلی کتـاب او کـه منبعـی بـرای مولفـان بعـدی مـی باشـد پرداخته شده است .
ملخص الجهاز:
"مدینه و کوفه (مرکز خلافت ایشان ) نقش به سزایی در گسترش و نشر علوم مختلف داشت و شاگردانی را در این زمینه تربیت کرد، یـونس بـن بکیـر از شـاگردان ابـن اسـحاق توانسـت بـا بهرهگیری از یافته های علمی و نقل احادیث نبوی از استادش ابن اسحاق و دیگـران ، کتـابی در باب مغازی و سیره رسول خدا(ص ) تـألیف کنـد.
نسخه کتاب مغازی یونس بن بکیر و تصریح مؤلفان به کتاب او باید توجه داشت که نسخه های خطی کتاب مغازی یونس بن بکیـر در منـابع کهـن ، بـه علـت بی اعتنایی محدثان ، یا به اتهام رافضی بودن به دست بـه فراموشـی سـپرده شـد، نسـخة سـیره ابن اسحاق که به روایت یونس بن بکیر است و قطعه نخست آن دو نسخه دارد،به موضوع هایی ذهبی ، تاریخ الاسلام، ج١٣، ص ٤٨٩؛ خلیل بن ایبک صـفدی (١٤٢٠ق )، الـوافی بالوفیـات ، تحقیـق أحمـد الأرنـؤوط و ترکی مصطفی ، ج٢٩، بیروت : دار إحیاء التراث ، ص١٧٧.
کتاب مغازی یونس بن بکیر منبعی برای دیگران مؤلفـان بسـیاری از کتـاب یـونس بـن بکیـر و گـزارش هـای او نقـل کـرده انـد کـه عبارتنـد از ابن سعد(د ٢٣٠ق )، طبری (د ٣١٠ق ) در تفسـیرش جـامع البیـان ٥٩ روایـت ، طبرانـی (د ٣٦٠ق ) در المعجم الکبیر در حدود ٥٤ روایت ؛ حاکم نیشابوری (د٤٠٥ق )، در المستدرک علی الصـحیحین ١٢٠ روایت ؛ بیهقی (م ٤٥٨ق ) در حدود ١٥٠ روایت ; در کتاب دلائل النبـوه و در کتـاب السـنن الکبری بیش از ١٢٠ روایت ؛ ابن عساکر (م ٥٧١ق ) در تاریخ مدینة دمشق بیش از ٢١٠ گـزارش ؛ سهیلی (م ٥٨١ق ) در الروض الانف بیش از سی خبر؛ ابـن اثیـر (م ٦٣٠ق )در کتـاب اسـدالغابـه در حدود ٢٤٤ گزارش درباره صحابه ؛ ابن کثیر (م ٧٧٤ق ) در البدایه والنهایـه بـیش از نـود روایـت ؛ حمزه بن یوسف سهمی (١٤٠٤ق )، سؤالات حمزبن یوسف للـدارقطنی ، تحقیـق موفـق بـن عبـدالله بـن عبـدالقادر، ریـاض : مکتبه العارف ، ص ١٥٧."