خلاصة:
ارتباطات انسانی یکی از دانش های نوینی است که اهمیت آن به دلیل پیشرفت های علمی و تغییرهای رخداده در سبک زندگی بشری، روز به روز بیشتر می شود. توجه به اصول و مبانی این دانش نوین برای بهبود زندگی اجتماعی انسان و داشتن ارتباط صحیح با دیگران ضروری است . هدف، پیگیری و پیوند دادن مبانی این دانش نوین با فرهنگ و سیره اخلاقی امام رضا(ع ) است تا بتوان به فهمی عمیق از سیره عملی ایشان در همه سط وح ارتباطات انسانی دست یافت . آنچه که از مجموع روایت های ائمه و (ع )گزارش های تاریخی به دست می آید، ارتباطات گسترده و موثر امام رضا(ع ) با فرهنگ ها و طبقات مختلف اجتماع است . در این نوشتار با روش توصیفی - تحلیلی تلاش می شود در مرحله اول، الگویی برای عمل مسلمانان به این آموزههای دینی ارائه داد و در مرحله بعد، سیاستگذاریهای فرهنگی و ارتباطی را در جامعه اسلامی پایه ریزی کرد.
ملخص الجهاز:
"البته ذکر این نکته ضروری است که بر مبنای آموزه های غربی در ابعاد گوناگون ارتباطات انسانی ، تأیید گرفتن از مخاطب صرفا جهت ارضای نیازهای درونی و اجتماعی ارتباط گر است (فرهنگی ، ١٣٧٣: ٤٣-٤٠)؛ در حالی که در سیره ارتباطی امام (ع )، تأیید گرفتن از مخاطب ، بیشتر برای اقناع کردن او و اتمام حجت با دیگران به منظور هدایت مردم انجام گرفته است .
٦. توجه به نقش بافت و زمینه در برقراری ارتباط توجه به دو عنصر زمان و مکان برای برقراری ارتباط مؤثر، از اهمیت بسزایی برخوردار است ؛ به دلیل اینکه جوامع انسانی ، شرایط اجتماعی و جغرافیای فرهنگی ویژه ای دارند و هیچ ارتباط گری بدون توجه به این شرایط ، نمی تواند ارتباط صحیح با افراد آن جامعه برقرار کند، امام رضا(ع ) با آگاهی از شرایط اجتماعی مردم در عهد عباسیان ، ارتباط نزدیکی با آنها برقرار ساختند.
صدوق در عیون اخبار الرضا به سند خود از رجاءبن ابوضحاک ، که از طرف مأمون ، برای انتقال امام رضا(ع ) از مدینه به مرو مأمور شده بود، نقل کرده است : "به خدا سوگند، هیچ کس را پرهیزکارتر از او به خداوند ندیده ام و کسی را همانند او خداترس ندیدم .
نکته حائز اهمیت در سیره ارتباطی امام (ع ) این است که ارتباطات ایشان برخلاف برخی نظریه های غربی پیرامون ارتباطات انسانی به خاطر نیازهای درونی و اجتماعی نبود؛ بلکه هدف امام (ع )، استفاده مؤثر از این ارتباطات برای هدایت مردم بود."