خلاصة:
مساله صحت ازدواج بیمار در حال بیماری و تعیین مهریه و میراث همسر او، یکی از مسایل اختلافی میان فقیهان مدینه و عراق در قرن دوم است که در روایت های منقول از امامان علیهم السلام بازتاب یافته و مستند فتوای فقهای امامیه قرار گرفته است . بر اساس آن ، ازدواج در حال بیماری، اگر همراه با رابطه جنسی نباشد، اماره ی بر قصد بیماربه اضرار به وارثان بوده و سبب بطلان نکاح و عدم تعلق مهر و ارث به زوجه او خواهد شد.
اگرچه در اصل بطلان نکاح در حالت مفروض ، اختلافی نیست ، تعیین ماهیت و نوع بیماری جای بحث دارد. کاربرد تعابیری چون : «عند الموت » و «مات فی مرضه » در نصوص دینی، فقها را به سمت استنباط ماهیتی سوق داده که آن را «مرض موت » نامیده و در تبیین ماهیت آن اختلاف کرده اند. برخی از فقیهان ، مراد از بیماری را «بیماری مخوف » دانسته اند، مراد از آن ، بیماری هایی است که از نظر پزشکی، قطعا یا غالبا انتظار فوت بیمار میرود. حتی در متون فقهی، برخی از مصادیق این بیماری بر اساس طب قدیم تعیین شده است . در این مقاله با نگرشی تاریخی، اقوال مختلف و اشکال بیماری ، تبیین شده است . در سایه نگاه تاریخی میتوان این دیدگاه را تقویت کرد که مراد از بیماری مبطل نکاح ، بیماریهای لاعلاجی است که از نظر پزشکی در مدت زمانی کم ، به فوت بیمار میانجامد.
ملخص الجهاز:
"ir 73 ملاحظاتی تاریخی درباره ماهیت بیماری های مبطل نکاح در فقه امامیه علی تولائی ١ چکیده مسأله صحت ازدواج بیمار در حال بیماری و تعیین مهریه و میراث همسر او، یکی از مسایل اختلافی میان فقیهان مدینه و عراق در قرن دوم است که در روایت های منقول از امامان علیهم السلام بازتاب یافته و مستند فتوای فقهای امامیه قرار گرفته است .
(نک : شافعی، بیتا، ج ٤، ص ١٠٨) در مقابل ، فقیهان مدنی بر این عقیده اند که ازدواج مرد بیمار جایز نیست و اگر چنین کاری انجام داد و قبل از آمیزش جنسی معلوم شود، بین آن دو جدایی انداخته میشود و زن چیزی نمیبرد، اما اگر بعد از آمیزش جنسی معلوم گردد، بین آن دو جدایی انداخته میشود، با این تفاوت که اگر زوج صحت یابد، صداق کامل را از او میگیرد و اگر در مرض خود فوت کرد، صداق زن از ثلث مال شوهر محاسبه شده و وصایا مقدم بر آن است و زن از او ارثی نخواهد برد.
، ج ٢٢، صص ١٤٩-١٥٠) در مقایسه بین نظر فقیهان مدنی در قرن دوم و مکتب اهل بیت علیهم السلام چند نکته قابل توجه است : اولا: به نظر فقیهان مدینه ، ازدواج در هر حال منفسخ میشود، خواه آمیزش جنسی انجام بگیرد یا خیر، در حالی که فقیهان امامیه بر اساس این دو روایت و احادیث مشابه آن گفته اند: صحت ازدواج بیمار مشروط به آمیزش جنسی است و اگر وی در حال بیماری و قبل از آمیزش فوت کند، عقد باطل بوده و زن مستحق مهر و ارث نخواهد بود."