خلاصة:
ابوبکر عتیق بن محمد سورابانی یا سوریانی معروف به سورآبادی از مفسرین فرقه کرامیه در قرن پنجم است . صاحب کتاب تفسیری است ، تفسیر خود را در حدود سال ٤٨٠ هجری، تصنیف کرده است . اهمیت این تفسیر بیش از هر چیزی، از جنبه گویش و لهجه مفسر است ؛ زیرا: «نثر این کتاب ، ازجمله نثرهای پارسی و پر از اصطلاحات و لغات و ترجمه تحت الفظی عبارات و ترکیب قرآن به زبان پارسی دری است .» مفسر در این تفسیر با استمداد از مناهج مختلف به تفسیر قرآن کریم پرداخته است که از میان روشهای تفسیری وی، روش روایی- نقلی از نمود بیشتری برخوردار است ، وی علاوه بر روش روایی از روش اجتهادی نیز، بهره جسته است . علاوه براین ، عتیق بن محمد، گاهی برای روشن شدن واژه یا جمله ای از قرآن ، معنای لغوی آن را بازگو میکند. منبع عمده وی در نقل مفهوم واژگان قرآن کریم ، کتاب لغت ابن درید، موسوم به «الجمهرة اللغه» است . در این پژوهش ابتدا به شرحی کوتاه از زندگی نامه سورآبادی و سپس به بررسی روش تفسیری وی، خواهیم پرداخت . روش تحقیق در این مقاله توصیفی با استناد به منابع کتابخانه ای است .
ملخص الجهاز:
"/ / 121 سورآبادی نیز به سان سایر مفسران ، در تفسیر بسیاری از آیات به قول علی علیه السلام / حسنا استناد نموده ، به عنوان نمونه در تفسیر آیه ﴿للفقراء الذین أحصروا فی سبیل الله لا یستطیعون ضربا فی الأرض یحسبهم الجاهل أغنیاء من التعفف تعرفهم بسیماهم لا یسئلون الناس إلحافا و ما تنفقوا من خیر فإن الله به علیم ﴾(بقره :٢٧٣)«صدقات ، مخصوص فقیرانی است که در راه خدا، ناتوان و بیچاره اند و ناتوان از آنکه کاری پیش گیرند و از فرط عفاف چنان اند که هر کس از حال آنها آگاه نیست ، پندارند غنی و بی نیازند.
مراجعه به منابع اهل کتاب (اسرائیلیات ) اسرائیلیات ، یعنی روایاتی که «راویان آنها، یهودیانی است که اسلام اختیار کرده و در میان روایاتشان در تفسیر قرآن و یا در احکام و معتقدات ، مطالبی طبق آنچه در عهد عتیق از قصص و داستانهای أنبیاء آمده است و برخلاف مدلول قرآن و یا احادیث صحیحه و مستند و معتبر است ، مشاهده میشود و یا راویان آنها، یهودی هم نیستند ولیکن چنین مطالبی را طبق حکایات و احکام تورات از یهودیان اخذ کرده و برای حل بعضی از آیات قرآن و تفسیر آنها، بدان تمسک جسته و این روایات را از روی کذب و افتراء به پیامبر صلی الله علیه و آله و یا یکی از ائمه ، نسبت داده اند، تا آنکه برای عامه مسلمین و معتقدین به قرآن قابل قبول باشد."