خلاصة:
سلامت روان به عنوان یکی از اساسیترین اجزاء رفاه اجتماعی، صرفا واقعیتی زیست شناختی و یا روانشناختی نیست ، بلکه دارای ابعاد و ماهیت اجتماعی بوده و متاثر از عواملی چون انزوای اجتماعی و حمایت اجتماعی میباشد. لذا هدف این مطالعه بررسی تاثیر انزوای اجتماعی بر سلامت روان شهروندان تهرانی با توجه به نقش میانجیگرانه ی حمایت اجتماعی میباشد. روش تحقیق ، پیمایش و ابزار گردآوری اطلاعات ، پرسشنامه میباشد. جهت انتخاب حجم نمونه ، از فرمول کوکران استفاده شده و ٥٢٤ نفر از شهروندان ١٨+ سال تهرانی در سال ١٣٩٣ به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای گزینش شدند. یافته های توصیفی نشان داد که ٥٩% از شهروندان تهرانی، انزوا را در سطح متوسط به بالا تجربه میکنند، ٦٩% افراد در وضعیت سلامت روانی مطلوبی قرار داشته و میانگین دریافت حمایت اجتماعی،٦١/٦٠ ارزیابی شد. در بعد تحلیلی، آزمون فرضیات نشان داد که رابطه معنادار و منفی میان انزوای اجتماعی با حمایت اجتماعی و سلامت روان وجود داشته و حمایت اجتماعی نیز رابطه ای معنادار و مثبت با سلامت روان دارد. همچنین نتایج تحلیل مسیر مدل تحقیق بیانگر این بود که متغیر انزوای اجتماعی در مقایسه با متغیر حمایت اجتماعی، تاثیر مستقیم و غیرمستقیم بیشتری (٠/٤٥-) بر میزان سلامت روان شهروندان تهرانی دارد. در مجموع ، نتایج مطالعه حاضر دلالت بر این دارد که با افزایش میزان انزوای اجتماعی، از سطوح حمایت اجتماعی کاسته شده و وضعیت سلامت روان شهروندان در حالت آسیب پذیر قرار میگیرد.
ملخص الجهاز:
از جانبی وجود غریبگی و ناشناسی و توسعه روابط غیرشخصی، سطحی، ناپایدار و افت روابط شخصی و صمیمی که از عواقب حجم ، تراکم و ناهمگونی کلانشهر تهران میباشد، بستر انزوای اجتماعی شهروندان را فراهم کرده و فقدان این نوع روابط صمیمانه ، شهروندان تهرانی را از مهم ترین منبع حمایت اجتماعی محروم ساخته و فضا را جهت توسعه انواع اختلالات روانی فراهم کرده است ، چراکه انزوای اجتماعی، افراد درگیر را با احساس غمگینی و بیتعلقی مواجه میکند و به شیوه های مختلف بر تعاملات ، نحوه زندگی و سلامت روانی افراد تأثیر میگذارد.
کدام یک از متغیرهای مورد بررسی (انزوای اجتماعی و حمایت اجتماعی)، نقش غالبی در تبیین سلامت روان دارند؟ پیشینه تجربی تحقیق بررسی و ارزیابی پایگاه های جامع مقالات علمی داخلی همچون پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، مجلات تخصصی نور، بانک اطلاعات نشریات کشور و مرکز اسناد و مدارک علمی ایران نشان میدهد که علیرغم اهمیت تأثیر انزوای اجتماعی بر سلامت روان ، تحقیقاتی که به شکل مستقیم در این زمینه به اجرا درآمده باشند، اندک بوده و معدود پژوهش هایی که انزوای اجتماعی را موردتوجه قرار داده اند، اغلب عناصر مرتبط با سلامت را به طور جزئی بررسی کرده اند: به عنوان مثال ، چلبی و امیرکافی (١٣٨٣) در «تحلیل چند سطحی انزوای اجتماعی»، به مطالعه علل و پیامدهای انزوای اجتماعی در میان ٧٣٤ نفر از شهروندان ٢٠ تا ٧٠ ساله تهرانی و کرمانی در نمونه ای به حجم ٤٢ محله و شهرک در دو شـهر مـذکور پرداخته و بـا کاربـرد مدل سازی خطی سلسله مراتبی برای تحلیل داده ها، احساس یأس ، عجز و تنهایی را از پیامدهای انزوا تشخیص داده اند که با نتایج مربوط به سلامت روان در ارتباط است .