خلاصة:
«مشارکت در حرام»، از نظر تشخیص استناد جرم، یکی از پیچیده ترین مباحث فقهی ـ حقوقی است. این پیچیدگی باعث ارائه معیارهای گوناگونی از سوی فقیهان شده است. این معیارها که به چهار مورد می رسد، هر کدام دارای ضعفی است و از کارآمدی لازم برخوردار نیست؛ زیرا برخی حرام کاران را در حاشیه عمل قرار داده و برخی در تشخیص عاملان از معاونان ناتوانند. نگارنده بر این باور است که با تفکیک عناوین معصیت به بسیط و مرکب و تطبیق دقیق عنوان با واقع، می توان معیاری کارآمد عرضه کرد.
Participation in unlawful in terms of detection of evidence of a crime، is one of the most complex Legal-Juridical issues. This complexity makes the jurists provide various criteria. There are for criteria each of which has a weakness and lacks necessary efficiency. Because some put criminals in the margins of the action and some are incapable to distinguish perpetrators from those who have participated in it. The authors believe that by dividing crimes to simple and compound، and applying the right title for what that has occurred in reality، an effective criterion would be accessible.
ملخص الجهاز:
"برای مثال؛ اگر قانونگذار فرمود: «من صور صورة عذب» (عاملی، 1409، ج17، ص298) و دو نفر با هم صورتی حرام را کشیدند، بدینسان که هر یک جزئی از آن را نقاشی کرد، بر هیچیک از آن دو موضوع «من صور صورة» صادق نمیآید تا مستحق عذاب شود؛ بلکه هر یک از آن دو تکهای از صورت را نقاشی کرده و در قانون ندارد که «من صور بعض صورة عذب» پس آنچه هر یک از این دو فرد انجام داده است، مورد نهی شارع نیست و آنچه مورد نهی شارع است، از هریک از این دو نفر صادر نشده است (خمینی، 1381، ج2، ص183).
فقط به مقدار جزء بسنده شده باشد و عامل دست از کار کشیده باشد، به عبارت دیگر، جزء بشرط لا از گستره حرمت مزبور خارج است 1 (منتظری، 1415، ج2، ص619)؛ لذا اگر فردی اقدام به کار حرامی کرد ولی در أثناء کار دست از آن کشید، از آنجا که موضوع قانون محقق نشده است، حکم آن هم نمیآید ولی در مشارکت، فعل حرام، به دست چند نفر فاعل مختار، محقق شده است (طباطبایی، 1387، ص20).
اگر جمعی (از دو نفر به بالا) بر تحقق مفهومی مرکب، مشارکت کردند، از دو حالت خارج نیست: الف) در تحقق عنوان مرکب به عناصر آن ورود نداشته باشند: در این صورت، از گستره تطبیق دقیق واژه مرکب بر واقع، خارج هستند؛ در نتیجه از عرصه حرام مزبور خارج هستند؛ حال یا عنوان دیگری از محرمات بر فعل آنان صادق میآید، یا نمیآید."