خلاصة:
چکیده آیا میتوان با اقامۀ برهان منطقی وجود خدا را اثبات کرد؟ برخی فیلسوفان معتقدند اثبات وجود خدا با اقامۀ برهان منطقی امکانپذیر است؛ در مقابل، برخی دیگر بر این باورند که اثبات وجود خدا با برهان منطقی امتناع دارد؛ اما گروه سومی هستند که هرچند اثبات وجود خدا را ممتنع نمیدانند، تلقی طرفداران الهیات طبیعی سنتی از برهان را رد و شرایط جدیدی را برای برهان پیشنهاد میکنند. اینان بر این باورند که هرچند برخی از استدلالهای مخالفان براهین کلاسیک الهیات طبیعی در اثبات وجود خدا قابل نقد است و میتوان به نحوی از اثباتپذیری وجود خدا دفاع عقلانی کرد، تلقی مدافعان الهیات طبیعی سنتی از مفهوم برهان و شرایط آن و یقینی بودن براهین کلاسیک اثبات وجود خدا برای همگان قابل دفاع نیست. با پذیرش پارادایمهای جدید معرفتشناختی و بازسازی مفهوم برهان به عنوان برهان وابسته به شخص، میتوان از برخی براهین اثبات وجود خدا دفاع کرد و تلقی جدیدی از عقلانیت باور به خدا ارائه کرد.
ملخص الجهاز:
اینان بر این باورند که هرچند برخی از استدلال های مخالفان براهین کلاسیک الهیات ط یعی در ا بات وجود خدا قابل نقد است و می توان به نحوی از اثبات پـذیری وجـود خـدا دفاع عقلانی کرد، تلقی مد فعان الهیات ط یعی س تی از مفهوم برهان و شر یط آن و یق نی بودن براهین کلاسیک ا بات وجود خدا برای همگان قابل دفـاع یسـت .
اینان استدلال می کنند که برهان نمی تواند اثبات کند که «خـدا موجود است »، زیرا وجود واقعا محمول یست تا تو ند برای خدا بات شود، بلکه وجـود رابط حکم است .
اما پرسش جدی در این جا این است که آیا بر مبنای خود کانت می توان با قاطعیـت حکم کرد که ما به واقعیت اشیا راه نداریم ؟ تا زمانی که ما واقعیت را ندانیم چگونه می توانیم ادعا کنیم این شناخت ما مطابق با واقعیت نیست ؟ بنابراین ، نمی توانیم به طـور مسـتدل ایـن ادعا را مطرح کنیم که همة براهین اثبات وجود خدا از نظر معرفت شناسی ناقص اند.
٣. ماهیت برهان آیا دلایل عقلی ای وجود دارند که همة انسان ها ملزم شوند کـه بپذیرنـد بـا چنـین دلایلـی می توان وجود خدا را اثبات کرد؟ طرف داران عقلانیت حداکثری بر این باورنـد کـه برهـان معتبر برهانی است که یقینی بودن مقدمات آن و استنتاج نتیجه از مقدمات آن را همة عقـلا تصدیق کنند.