خلاصة:
در مشی ائمه ع هیچ تفکیکی بین سیاست و وظایف آن ها نیست . آنان سیاست مدارترین ، بندگان الهی هستند و تدبیر آن ها در تمام امور به صورت کامل و بی نقص انجام می گیرد. ازاین رو امامت امام حسن و امام حسین ع نیز با یکدیگر تفاوت ندارد. آن چه باعث اختلاف در روش آنان گردید، شرایط زمان و مکان است . بعد از شهادت حضرت علی ع ، مردم با امام حسن ع بیعت کردند و امامت حضرت شش ماه و سه روز به طول انجامید و در سال ٤١ ق بین او و معاویه صلح نامه امضا شد. پس از اجرای صلح ، امام ع به مدینه مراجعت نمود و مدت ده سال آخر عمر شریفش را در آن جا ساکن بود نوشتار «رفتارشناسی سیاسی امام حسن مجتبی ع بعد از صلح » تلاش دارد به این پرسش پاسخ دهد که ؛ امام بعد از صلح و ده سال اقامت در مدینه چه رفتار سیاسی داشته اند؟ بر پایه منابع موجود، امام ع در این هنگام هم چون پدر و جد بزرگوارش ، طبیب دل سوز و پناهگاهی مطمئن برای مردم و شیعیان و مظلومان عالم بود. مسلمانان جهان را با درایت رهبری می کرد و رفتار سیاسی ایشان ، پایبندی به پیمان صلح ، همراه سخنرانی های سیاسی و برخورد با زیاده خواهی و نقشه های شیطنت آمیز معاویه است . ایشان با حمایت های سیاسی از شیعیان و موالیان و حفظ جان آنان ، کادرسازی و تربیت نیروهای کارآمد، زمینه را برای نهضت عاشورا آماده می نمودند.
ملخص الجهاز:
"وقتی نامه سبط اکبر رسول خداص به زیاد بن أبیه رسید و آن را خواند، از حمایت سیاسی امام ع و امرونهی آن حضرت به خشم آمد و پلیدی ذات خود را نشان داد و تمام الطاف و مهربانی خاندان اهل بیت ع در زمان حاکمیت امیر مؤمنان علی ع را از یاد برد و جوابیه ای بدین شرح برای حضرت ارسال داشت : از زیاد بن ابی سفیان به حسن بن فاطمه : اما بعد، نامه ات به من رسید، چرا نام خود را قبل از نام من نوشته بودی ، درحالی که تو نیازمندی و من قدرتمند؟!
برای نمونه ، هنگامی که معاویه «حجر بن عدی » و همراهان او را کشت ، عده ای از بزرگان کوفه نزد حسین ع آمده جریان را به حضرت خبر دادند و پخش این خبر موجی از نفرت در همه افراد باایمان برانگیخت این مطلب نشان می دهد که در آن هنگام جنبش منظمی بر ضد حکومت اموی شکل می گرفت که مبلغین و عوامل مؤثر آن ، همان پیروان اندک و صمیمی امام حسن ع و شاگردان ایشان بودند که حضرت باتدبیر هوشمندانه خویش جان آنان را از گزند قشون معاویه حفظ کرده بود.
1 نتیجه پس از اجرای صلح ، امام ع و مراجعت امام به مدینه در ده سال آخر عمر شریف آن حضرت دورنمایی ازآن چه در آن مدت کوتاه با توجه به جنگ های گوناگون روانی معاویه و بنی امیه توسط سبط اکبر رسول خداص امام مجتبی ع انجام گرفت را در بخش رفتار سیاسی مشاهده نمودیم که رفتار حکیمانه ای امام و به گفته یکی از محققین : «امام حسن ع در زندگی ١٠ سال آخر عمر خود بین سلطنت و امامت (یعنی خلافت ظاهری و ولایت مطلقه الهیه ) جمع کرد و بر قلوب مردم سلطنت و حکومت می فرمود."