خلاصة:
با توجه به این که مهمترین اصل در روند تولید و فرآوری مواد غذایی، سلامت محصول است، یکی از کارآمدترین روشها برای تضمین سلامت و کنترل کیفیت غذا، بهکارگیری روش نوین تجزیه و تحلیل خطر نقاط کنترل بحرانی (HACCP) در مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی است. با توجه به این مهم، در این مطالعه منافع و چالشهای فراروی عملیاتی شدن سیستم HACCP با استفاده از اطلاعات میدانی50 پرسشنامه از واحدهای تولیدی در مشهد به روش نمونهگیری تصادفی طبقهبندی شده و مصاحبه حضوری با مدیران و مسئولان فنی کارخانهها در سال 1393 بررسی شده است. نتایج حاصل نشان داد که شاخص کل منافع حاصل از پذیرش سیستم HACCP برابر 805/0 میباشد که شاخص ایمنی محصول تولیدی با مقدار 92/0 از دیدگاه مدیران واحدهای تولیدی از همه مهمتر بود. بعد از آن شاخصهای فنی- تولیدی، بازار و تجارت و اقتصاد تولید قرار گرفتند. همچنین شاخص کل موانع اجرای سیستم HACCP نیز 64/0 محاسبه شد که از دیدگاه مدیران اساسیترین موانع برای پذیرش سیستم HACCP، عدم پشتیبانی مالی دولت، محدودیتهای تغییر خط تولید، و محدودیتهای بودجهای میباشند. با توجه به یافتهها، پشتیبانی مالی از سوی دولت و دادن وامهای کمبهره به واحدها و افزایش اندک قیمت محصول تولیدی صنایع دارای گواهینامه سیستم HACCP به برنامهریزان این عرصه پیشنهاد شده است. طبقهبندی JEL : I12، I15
The health issue is the most important issue in the process of food production and processing. Hazard Analysis of Critical Control Point (HACCP) in production and distribution centers of food products is among the most efficient method in ensuring food healthiness. Considering this fact، in this study the benefits and the barriers for application of HACCP system are studied based on field data obtained from interview with 50 managers of food processing units in Mashhad in 1393. The results revealed that the overall benefit index for application of HACCP system was 0.805 and safety index of the product was 0.92. Technical-production، market، trade and economy were other important indices. Also، the overall index for the barriers of the system implementation was 0.64. Managers believed that lack of financial support by the government، the limitations for changing production line and budget restrictions were the main barriers for application of the system. Based on the findings، government financial support، extending low-interest loans to production units، slight increase in the price of the products produced for units using HACCP system are suggested.
ملخص الجهاز:
با توجه به این مهم ، در این مطالعه منافع و چالش های فراروی عملیاتی شدن سیستم HACCP با استفاده از اطلاعات میدانی٥٠ پرسشنامه از واحدهای تولیدی در مشهد به روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده و مصاحبه حضوری با مدیران و مسئولان فنی کارخانه ها در سال ١٣٩٣ بررسی شده است .
با توجه به یافته ها، پشتیبانی مالی از سوی دولت و دادن وام های کم بهره به واحدها و افزایش اندک قیمت محصول تولیدی صنایع دارای گواهینامه سیستم HACCP به برنامه ریزان این عرصه پیشنهاد شده است .
دیمت کرامان و همکاران (٢٠١٢) در بررسی موانع و مزایای اجرای سیستم های مدیریت ایمنی در صنایع لبنی آیدین ترکیه به این نتیجه رسیدند که عدم درک صحیح درباره سیستم HACCP مهم ترین مانع در پیاده سازی آن میباشد.
مقدار شاخص این مولفه ٠/٩٢ شده است که نشان میدهد اکثر مدیران بر این باورند که استفاده از سیستم HACCP تاثیر زیادی بر ایمنی محصول تولیدی دارد.
همچنین استفاده از سیستم HACCP بر کیفیت محصول تولیدی نیز میافزاید نتایج این شاخص با یافته های جایاشینگ مودالیج و هنسون (٢٠٠٧)، ژو (٢٠٠٩) و جین و همکاران (٢٠٠٨) همسو میباشد.
شاخص این محدودیت ٠/٦٧ شده است و نشان میدهد که اکثر مدیران موافق وجود این محدودیت ها بر پذیرش سیستم HACCP میباشند که با یافته های جین و همکاران (٢٠٠٩) و جوسنیک و همکاران (٢٠٠٦) هم راستا میباشد.
مقدار شاخص این محدودیت ٠/٦٦ محاسبه شده است و نشان از موافق بودن اکثر مدیران مورد مطالعه در رابطه با محدودیت بودجه ای برای پذیرش سیستم HACCP دارد.