خلاصة:
تفاوت دیدگاه فریقین در تفسیر آیات مربوط به فضائل اهل بیت(ع) از چند محور قابل بررسی است. در اغلب موارد اختلاف نظر مفسران به برداشت آنها از ظاهر آیات، سیاق آنها، روایات اسباب النزول و مستندات تاریخی برمی گردد. قرآن پژوهان شیعه با تکیه بر روایات صحیح معصومین(ع)، مصداق این آیات را خویشان نزدیک و خاص رسول اکرم(ص) میدانند. اما محمد عزه دروزه با استناد به ترتیب نزول آیات و سورهها، سیاق آیات و نظر برخی از مفسران و محدثان اهل سنت، روایات شیعه را ساختگی و حاصل تعصب مذهبی آنها میپندارد. وی هر چند در لابلای مباحث، وجوب احترام اهل بیت(ع) را تذکر میدهد اما با اعتقاد به عدم مناسبت خاص در نزول برخی آیات و عمومیت مصداق آنها، هیچ گونه ارتباطی بین محتوای آنها با موضوع گرامیداشت اهل بیت(ع) نمییابد. در این مقاله استدلالهای دروزه با کمک شواهد درون متنی و برون متنی، تحلیل و با استفاده از منابع شیعه و سنی بررسی و نقد میشود.
ملخص الجهاز:
از این رو در مواردی بنا به ضرورت ، علاوه بر قرآن و منابع روایی ، به کتب تاریخی قدما نیز مراجعه می کند (دروزه ، ١٤٢٩، ج١، ص٣٢٢؛ ج٢، ص٣٦؛ ج٦، ص٣٩٣؛ ج٩، ص٢٨٦) با این وجود، به منظور اثبات دیدگاه خود در تفسیر آیات مربوط به فضائل اهل بیت (ع )، در موارد معدودی از تاریخ بهره می برد و بیشتر با استناد به آیات قرآن ، مناسبات تاریخی را بررسی کرده ، به تحلیل و ریشه یابی آنها همت گمارده است .
(دروزه ، ١٤٢٩، ج٧، ص٣٨١) اما دیدگاه دروزه با توجه به اشکالات اساسی زیر قابل خدشه است : الف ) روایات اسباب نزول ، چه آنها که در صحاح اهل سنت وجود دارد و چه آن روایاتی که در کتب دیگر نقل شده است ، هر کدام به گونه ای با عضویت همسران پیامبر در حوزه اهل بیت مخالفت دارد، چنانچه سیوطی در «الدرالمنثور» حدیثی را نقل می کند که در آن ابن مردویه از ام سلمه روایت کرده که گفت : «آیه مذکور در خانه من نازل شد و درخانه هفت نفر بودند: جبرئیل ، میکائیل ، علی ، فاطمه ، حسن و حسین و من که دم در ایستاده بودم، عرضه داشتم : یا رسول الله آیا من از اهل بیت نیستم ؟ فرمود: تو عاقبت بخیری، تو از همسران پیغمبری ».