خلاصة:
مذهب تشیع به وسیله شاه اسماعیل اول در سال 907 هجری به عنوان تنها مذهب رسمی کشور اعلام گردید و رسمیت یافت. شاه صفوی در اجرای سیاست مذهبی اش به تندرویهای بیهوده و تعصبات بیجای مذهبی زیادی دست زد که پیامدهای منفی بلندمدت و کوتاه‌مدت زیادی در ایران و به ویژه در خراسان که همجوار مرزهای دولت سنی مذهب ماوراءالنهر بود، گردید. دولت شیبانی به وسیله شیبک خان ازبک تقریبا همزمان با دولت صفوی تشکیل شده بود و موسس آن فردی متعصب و جنگجو بود و افراط گریهای شاه صفوی، او را به مقابله با ایران سوق داد. اگر چه او در نبرد مرو کشته شد ولی حملات ازبکان در سراسر دوره صفویه کم و بیش ادامه داشت و ساکنان صبور و مظلوم خراسان بهای نابخردیهای دولتمردان خود را پس میدادند. خراسان عصر صفوی به عنوان یکی از کانونهای کهن فرهنگی و معنوی ایران و پایگاه دوستداران اهل بیت محسوب میشد، و وجود بارگاه اماه هشتم(ع) نیز بر این موقعیت، می‌افزود و دولت صفوی که خود را مروج و حامی مذهب تشیع میدانست، به این خطه توجه ویژهای داشت و خراسان به عنوان یکی از مولفه‌های مهم تاثیرگذار در سیاست مذهبی شاهان صفوی به شمار میرفت. شاهان صفوی به خصوص شاه عباس اول هر وقت فرصتی دست میداد به زیارت امام هشتم(ع) می‌شتافتند و شکی نیست که از این رهگذر به دنبال اجرای سیاست مذهبی خود و کسب مشروعیت و مقبولیت دینی در میان مردم بودند.
Shi'ism was proclaimed and established as the only official religion of Iran in 907 A.H. by Shah Ismail I. The extremist and fanatic policies of Safavid king about Shi'ism led to harmful results for Iran and especially for Khorasan that was neighbor to Sunnite kingdom of Transoxania. Sheibanid dynasty that was found by Sheibak Khan Uzbak was nearly contemporary to Safavid Dynasty. His founder was a warlike and fanatic man who was very opposed to prejudices of Safavid king. However he was killed in the battle of Marv the rushes of Uzbaks continued throughout Safavid area and the patient and oppressed inhabitants of Khorasan paid the price of the imprudence of their statesmen. Khorasan in Safavid area was counted as one of the old cultural and religious centers of Iran and the site of adherents of Ahl al-Bayt and the tomb of Imam Reza duplicate this position. Safavid dynasty as the promoter of Shi'ism had especial attention to this province and counted it as one of the important factors of its policies. Safavid kings especially Shah Abbas I repeatedly was going to pilgrimage of Imam
Reza's tomb and undoubtedly he seeks by this means legitimacy and acceptance of the masses.
ملخص الجهاز:
خراسان عصر صفوي به عنوان يکي از کانون هاي کهن فرهنگي و معنوي ايران و پايگاه دوستداران اهل بيت محسوب ميشد، و وجود بارگاه اماه هشتم (ع ) نيز بر اين موقعيت ، ميافزود و دولت صفوي که خود را مروج و حامي مذهب تشيع ميدانست ، به اين خطه توجه ويژه اي داشت و خراسان به عنوان يکي از مؤلفه هاي مهم تأثيرگذار در سياست مذهبي شاهان صفوي به شمار ميرفت .
به ويژه شاه عباس اول براي جلوگيري از خروج ثروت به بيرون از مرزهاي ايران ، خصوصا عثماني که عتبات مقدسه شيعه در آن قرار داشت ، به مشهد و قم و ساير اماکن مذهبي توجه نمود و آنها را تقويت کرد.
وجود همين زمينه ها و تمايلات مذهبي خود مقدمه ي سودمندي براي قيام صفويه و غلبه نهايي مذهب تشيع در خراسان و کل ايران زمين گرديد که با روي کار آمدن شاه اسماعيل اول به انجام رسيد.
فرجام سخن آنکه سياست هاي افراطي شاه اسماعيل آثار و پيامدهاي شومي را در منطقه خراسان و ديگر نقاط کشور به ويژه در جوار مرزها، که با همسايگان سني در تماس بودند، به وجود آورد، که آثار بعضي از آنها از جمله اختلافات شيعه و سني، هر از چند گاهي شعله ور شده و به دستمايه اي براي نفاق افکني دشمنان اسلام در ميان ايران و دول همسايه تبديل گرديد و در خود سرزمين خراسان نيز به دليل ناامني، زندگي مردم مختل شد.
(
, 
, 
)
