خلاصة:
تبعیض ژنتیکی به عنوان بحرانی جدید فراروی انسان مدرن ، ابعاد مختلف حیات فردی و اجتماعی او را تحت تاثیر قرار داده است . مساله تبعیض ژنتیکی و حقوق افراد مبتلا به ناهنجاریهای ژنتیکی از مسائل مهم قرن حاضر به شمار میرود. اولین حقوق قابل تصور برای این افراد حقوق بشر است . با توجه به پیشرفت های علم ژنتیک و همچنین با معالجات و درمان های جدیدی که قابل دسترس شده اند، مفیدبودن و قابلیت استفاده از آزمایش ژنتیکی پیشگویانه بدون شک افزایش خواهد یافت . همراه با این مزایا، مضرات و آسیب هایی نیز ممکن است از طریق استفاده از اطلاعات به دست آمده از تست های ژنتیکی پیشگویانه به وجود آمده و در نهایت منجر به تبعیض ژنتیکی گردد. نوشتار حاضر پس از بیان مفهوم تبعیض ژنتیکی و تاثیر آن بر بیمه و اشتغال ، علل بروز تبعیض ژنتیکی، مصادیق و گستردگی آن ، از تبعیض ژنتیکی به عنوان مصداق بارز نقض حقوق بشر یاد نموده ، سپس به بررسی ابزارهای حقوقی بین المللی مقابله با آن و نقش دولت ها در وضع قوانین و مقررات داخلی و همچنین نحوه بهبود وضع قوانین و مقررات بین المللی تا اجرای داخلی در این خصوص پرداخته و در نهایت حفاظت از حریم خصوصی و موضع دولت ها در برابر آن را تجزیه و تحلیل مینمایند.
ملخص الجهاز:
لازم به ذکر است که رفتار تبعیض آمیز شامل هر نوع اقدام مبتنی بر ایجاد تمایز بیدلیل میشود که جلوه های این تبعیض را در هر یک از مصادیق حقوق شهروندی از جمله حق برخورداری از شغل ، حق برخورداری از خدمات بهداشتی و درمانی، حق بر عبور و مرور و مهاجرت ، حق بر محرمانه ماندن حریم خصوصی و عدم افشای اسرار و حق برخورداری برابر از امکانات رفاهی موجود در جامعه ـ به نحوی که مورد تأکید اسناد بین المللی و منطقه ای حقوق بشر میباشند ـ میتوان شاهد بود (٨).
به عنوان مثال ، قطع نامه شماره ٢٠٠١/٣٩ کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل در مورد حفظ حریم شخصی ژنتیکی و عدم تبعیض دولت ها را ترغیب مینمایند اطمینان حاصل کنند که هیچ کس نباید در معرض تبعیض بر اساس ویژگیهای ژنتیکی قرار گیرد و اقداماتی برای جلوگیری از استفاده از اطلاعات ژنتیکی و آزمایش منجر به تبعیض و یا محرومیت افراد اتخاذ نمایند، به خصوص در زمینه های اجتماعی، پزشکی و یا حوزه های مرتبط با اشتغال ، چه در بخش عمومی یا خصوصی.
در اکتبر سال ٢٠٠٣ یونسکو، اعلامیه بین المللی داده های ژنتیکی انسانی ( International Declaration on Human Genetic Data) را تصویب کرد.
Human Rights and Genetic Discrimination: Protecting Genomics' Promise for Public Health.