خلاصة:
وقف در سنت اسلامی امری پسندیده و نیکو بوده که بواسطه آن بسیاری از کارهای عام المنفعه در جامعه تداوم و حیات یافته است. شاهان عصر صفویه که تشیع را مذهب رسمی ایران نمودند توجه به امور موقوفه را نیز تقویت می کردند و املاک و اموال زیادی را به اماکن مورد احترام مانند آستان مبارکه امام رضا(ع)در مشهد و آستان مقدس حضرت معصومه در قم و آستان مقدس حضرت عبد العظیم الحسنی (ع)در شهرری و نیز در اردبیل که آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی در آن است وقف کردند.
بدین ترتیب خاندان صفوی در طول ایران به عنوان پرچمدار وقف شناخته شده آنان خود نظارت عالیه بر آن ها را بر عهده داشتند. قرن دهم و یازدهم هجری، دوران شکوفایی و توسعه موقوفات بوده است.
بارگاه عبدالعظیم(ع) و وجود شیعیان در اطراف بارگا هایشان و توجه خاص شیعیان به آن حضرت منتهی به این شد که هر کسی با توجه به وسعت مالی که داشت چیزهایی را برای خرج و دخل حرم وقف می کرد و این سنت هم تا به امروز هم پابرجاست و آبادانی حرم را تا به امروز باعث شده است. پادشاهان صفوی املاک و اموال سیاسی بسیاری را وقف آستان مقدس عبدالعظیم الحسنی(ع) کردند اما در حال حاضر در مجموع املاک و اموال موقوفه از آن دوران ۸ رقبه باقی است که عبارتند از: علائین، الیمان، ده خیر، سینک، هوسنه، خلازیر، مافتون و خورائین.
Endowment was praiseworthy in Islamic tradition by which many benevolent and public utilities endured in society. Safavid kings who made shiism as formal tradition in Iran، also encouraged and strengthened their attention to affairs relating to endowment. They endowed too many properties to respectful and holy places such as the holy threshold (shrine) of Imam Reza in Mashhad، the holy shrine of Hazrate Masomeh in Qom، the holy shrine of Abdol Azim-e-Hassani in Shahre-Rey and the holy shrine of Sheikh Safieddin Ardabili in Ardabil. Therefore، Safavid dynasties were famous for endowment in all periods in Iran history. They themselves supervised the endowment affairs. Endowment was flourished and developed in 10th and 11th centuries. The existence of Shiites around the holy shrine of abdol Azim-e- Hassani and speciall attention of Shiites to him led to people endowment for holy shrine and its expenditures. This tradition is continued today and led to the shriving of the holy shrine. Safavid kings endowed many properties to the holy shrine of Abdol Azim-e-Hassani; Now trere have been remained eight properties from those periods which include: Alaien، Eliman، Dah kheir، Sinak، Hosaneh، Khalazir، Mafton and Khoraien.
ملخص الجهاز:
در اين مقاله سعي شده است که موقوفات آستان مقدس حضرت عبد العظيم الحسني (ع )را در دوره صفويان با در نظر گرفتن موقعيت جغرافيايي موقوفات، معرفي واقف و متولي آن نيز بررسي گردد.
در دوره صفويان در زمان شاه طهماسب اول ٢٠ فقره از وقفنامه ها و اسناد آستان مقدس حضرت عبد العظيم (ع ) باقي مانده که سعي شده در اين مقاله از آنها استفاده شود و همچنين شاه عباس اول صفوي نيز موقوفات بسياري را وقف آستان مقدس نموده که در اين مقاله آورده شده است .
منابعي که در اين مقاله مورد استفاده قرار گرفته شده است عبارتند از اسناد و وقفنامه ها ـ کتب مربوط به وقف در دوره صفويان و نشريات مربوط به موقوفات آستان مقدس حضرت (ع ) عبد العظيم .
اين مزرعه که در بلوک غار شرقي ري واقع بوده، يک چهارم از آن را سيد شرف الدين (متولي آستان در عصر طغرل سلجوقي ) وقف کرده و توليت آن را براي خود قرار داده و سه چهارم ديگر آن را کيا ابوالقاسم بن کيا جمال الدين تهراني از حاکمان و سادات آل کيا در مازندران و ري وقف 10 کرده است .
اين مزرعه را پيرعلي نامي وقف کامل (شش دانگ ) آستان کرده و توليت آن را به سيدعلي شاه فرزند سيدشرفالدين حسين از متوليان آستان در قبل از صفويه سپرده است .
(
, 
, 
)
