خلاصة:
در تاریخ معاصر پس از انقلاب مشروطه، نهضت ملی نفت از جمله مهمترین حوادث و رخ دادهای تاریخی ایران است که در اوایل دهه 30 اتفاق افتاد. اگر چه نفت و مسائل مربوط به آن کانون توجه این نهضت و حرکت ملی بسیار مهم است، لیکن به جهت رهبری عالی نهضت در قامت دکترمحمد مصدق، این حرکت ملی در سطوح مختلف سیاسی اجتماعی از یکسو و فارغ از فرازو نشیبهای دوره پنچ ساله، همراهی آیت الله کاشانی از سوی دیگر، تاثیراتی بسنده در کلیه جهات و شئون مملکت برجای گذاشت.
به لحاظ عمق و گستردگی دامنه این حرکت ملی علاوه بر تهران شهرها ی بزرگ ایران به سهم خود ایفای نقش نموده اند. آذربایجان که در تاریخ حیات ایران و تحکیم هویت پر حوداث آن جایگاهی بس رفیع دارد، در جریان نهضت ملی نقش مهم و موثری را ایفا نمود، تبریز بعنوان مرکز آذربایجان همچون همیشه گامی فراتر پیش نهاده است.
این مقاله فعالیتها و فضای سیاسی تبریز در حمایت از نهضت ملی نفت را مورد بررسی قرار داده است.
After Constitutional Revolution، the National Oil Movement is one of the most important historical events of Iran during the contemporary history that occurred in the early thirties. Although oil and its relevant issues are the focus of this significant national movement، due to excellent leadership of the movement by Dr. Mohammad Mosaddegh، this national movement had sufficient impacts on all aspects of the country in different political and social levels on one hand and regardless of the five-year up and down period accompanied by Ayatollah Kashani on the other hand.
In terms of depth and scope of this national movement، not only Tehran but also big cities of Iran have played a role on their parts. Azerbaijan which has a lofty position in the life history of Iran and strengthening its eventful identity played a significant and effective role during the National Movement، and Tabriz، as Azerbaijan’s center has taken a step forward as always.
In this paper، the activities and political atmosphere of Tabriz in support of the National Oil Movement have been studied.
ملخص الجهاز:
مردم تبريز گام به گام جريان نهضت ملي را تعقيـب مينماينـد، نمونـه اي از تلگـراف حمايـت از قراردادالحاقي مندرج در روز نامه مهد آزادي: «تهران _ توسط آقاي دکتر مصدق ، اعضاي محترم کمسـيون نفـت وحـدت نظـر و اتفـاق رأي اعضاي محترم کمسيون نفت را در قرارداد الحاقي مايه اميـد واري و مسـرت بـوده وموفقيـت هـاي شايان نمايندگان حقيقي را در تعقيب اين پيروزي براي انجام مقاصد ملي آروزمنديم » 9 مداخله و حمايت برخي از علماي آذربايجان در نهضـت ملـي و مراجـع بـرزگ شـيعه در جريـان نهضت ملي شدن نفت حمايتهاي تعدادي از روحانيون بنام آذربايجان رانيز برانگيخت .
«جنـاب آقاي دکتر مصدق نخست وزير ايران جبهه ملي آذربايجان پشـتيباني خلـل ناپـذير خـود را از اقـدام وطنخواهانه جنابعالي در استيفاي حقوق غارت شده ملت ايران از شرکت سابق نفـت ابـراز داشـته و توفيق جنابعالي را در نيل به اجراي مواد نه گانه مصوبه مجلسين خواستار و جانبازي و فداکاري را در 14 صورت لزوم معروض ميدارد » با ادامه تظاهرات وحمايت هاي مردمي از نهضت ملـي، آيـت الـه کاشـاني در نامـه اي بـه مـدير روزنامه مهد آزادي مرحوم سيد اسماعيل پيمان مينويسد: «احساسات عاليه و خداپسندانه شما که حاکي از بقاي روح ايمان و وطن دوستي ميباشـد موجـب کمال امتنان است .
اهالي از وکلاء خواستند که تسليم اين توطئه مزورانه نشوند ، مراکز احزاب و دستجات ملي مملو از جمعيت است » 24 اعتراضات مردمي و حمايت هاي آيت اله کاشاني از دکتر مصدق سرانجام در ٣٠ تيـر منجـر بـه عقب نشيني رژيم و سقوط نخست وزير چند روزه ، احمد قوام گرديد با نخست وزيـري مجـدد دکتـر مصدق شورشعف همه جاي ايران را فرا گرفت روز نامه مهـد آزادي کـه از جرايـد فعـال در جريـان نهضت ملي شدن نفت است ودر تبريز منتشر ميشود مينويسد: «.....
(
, 
, 
)
